این سوال در مورد تخفیف مجازات بر مبنای قانون جدید طراحی شده است و بیش از صد نکته مرتبط با مبحث تخفیف در درسنامه سوالات آمده است که مطالعه آن نکات برای تمامی حقوقدانان قضات و وکلا مفید و کاربردی نیز می باشد.

دادستان مؤسسه آموزشی است که مدت کوتاهی است در عرصه آموزش حقوق  شروع به فعالیت نموده است. شاید بتوان به جرأت گفت این مجموعه به دلیل تنوع فعالیت های آموزشی و  گاه برگزاری کارگاه های آموزشی رایگان و دعوت از قضات و وکلای  صاحب نام و عنوان در رشته های مختلف حقوقی در سطح کشور نظر بسیاری را به خود جلب نموده است. با توجه به نزدیکی آزمون وکالت سال ۹۲ این تارنما نکات آموزشی جالبی را در مورد تخفیف مجازات منتشر نموده است:

در مرحله ارزیابی آزمون مفهومی مهارتی (۱۵ مرحله ای) سوالی با صدنکته آموزشی آمده است. این سوال در مورد تخفیف مجازات بر مبنای قانون جدید طراحی شده است و بیش از صد نکته مرتبط با مبحث تخفیف در درسنامه سوالات آمده است که مطالعه آن نکات برای تمامی حقوقدانان قضات و وکلا مفید و کاربردی نیز می باشد.

  نکته ۱: با مطالعه “صد نکته” در مورد تخفیف همراه ما باشید. برای شروع دقت کنید که در بند «ت» ماده ۳۷ امکان تبدیل سایر تعزیرات (غیر از حبس و مصادره اموال و انفصال دائم) به یک یا دو درجه پایین تر از همان نوع یا انواع دیگر پیش بینی شده است.

نکته ۲: تخفیف اختیاری است.

نکته ۳: تخفیف ماده ۳۷ فقط در مورد مجازات تعزیری است.

نکته ۴: تقلیل یا تبدیل لذا تقلیل و تبدیل با هم قابل جمع نیستند.

نکته ۵: قید جهت تخفیف در دادنامه ضروری است.

نکته ۶: حتی در صورت وجود جهات تخفیف دادگاه الزامی به تخفیف ندارد.

نکته ۷: تخفیف ماده ۳۷ در حین صدور حکم اعمال می شود.

نکته ۸: مداخله ضعیف شریک یا معاون در وقوع جرم یکی از جهات مخففه است.

نکته ۹: دقت نمایید جهات مخففه متفاوت از میزان تخفیف می باشند.

نکته ۱۰: به یک جهت امکان دو بار تخفیف وجود ندارد.

نکته ۱۱: تخفیف قضائی و تخفیف قانونی به دو جهت منع نشده است.

نکته ۱۲: تخفیف ماده ۳۷ و ۳۸ تخفیف قضائی است تخفیف قانونی همانند تبصره ۲ ماده ۷۱۸ (کتاب پنجم).

نکته ۱۳: تفاوت های تخفیف قانونی و قضائی را بنویسید.

نکته ۱۴: اگر جهات مخففه وجود داشته باشد و راننده از کمک به مصدوم خودداری یا فرار نماید امکان تخفیف وجود ندارد.

نکته ۱۵: برای معافیت از کیفر در جرایم تعزیری درجه ۷ و ۸ وجود شرایط ذیل ضروری است:

۱)  احراز جهات مخففه

۲)  فقدان سابقه کیفری موثر

۳)  گذشت شاکی و جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیبات جبران آن.

نکته ۱۶: شاکی به چه کسی می گویند؟ مدعی خصوصی به چه کسی است؟ (بند الف ماده ۳۸)

نکته ۱۷: ماده ۶ قانون اصلاح پاره ای از قوانین دادگستری مصوب ۱۳۵۶ در حال حاضر معتبر می باشد.

نکته ۱۸: اعمال ماده ۶ قانون فوق در حدود و قصاص و دیات ممنوع است و فقط در محکومیت های جنحه ای (تعزیرات) امکانپذیر است.

نکته ۱۹: مطابق ماده ۳۷ تبدیل حبس به جزای نقدی در مقام تخفیف ممکن نیست. چرا؟

نکته ۲۰ : هدف از طرح نکات بصورت سوالی و بعضاً خلاصه ایجاد درگیری ذهنی برای داوطلب به منظور تثبیت مطالب و کشف نکات جدید است.

نکته ۲۱: تخفیف ماده ۳۷ ویژه مجازات است و اقدامات تامین و تربیت را در بر نمی گیرد (به نکته ۲۳ مراجعه کنید).

نکته ۲۲: تخفیف هم در تعدد جرم و هم در تکرار جرم امکان پذیر است. (تبصره ۳ ماده ۱۳۴ و ماده ۱۳۹)

نکته ۲۳: تخفیف مجازات ها و اقدامات تامینی و تربیتی در مورد اطفال و نوجوانان مطابق ماده ۱۹۳ امکانپذیر است.

نکته ۲۴: جهات تخفیف در مورد جرایم نظامیان همان جهات تخفیف در قانون مجازات اسلامی است (ماده ۹ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح)

نکته ۲۵: میزان تخفیف در مورد جرایم نظامیان تابع مقررات خاص قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مصوب ۱۳۸۲ می باشد.

نکته ۲۶: اعمال تخفیف ماده ۳۷ مانعه الجمع با اعمال تخفیف ماده ۲۷۷ آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۷۸ نیست. (ماده ۲۷۷ را به دقت بخوانید)

نکته ۲۷: تخفیف ماده ۲۷۷ بعد از صدور حکم قطعی امکانپذیر است در حالیکه تخفیف ماده ۳۷ حین صدور حکم می باشد.

نکته ۲۸: گذشت شاکی در جرایم قابل گذشت به موجب بند ۲ ماده ۶ آ.د.ک موجب صدور قرار موقوفی تعقیب است و ما گذشت شاکی در جرایم غیر قابل گذشت از جهات مخففه می باشد.

نکته ۲۹: بموجب رأی وحدت رویه شماره ۵۸۷ دیوان عالی کشور تخفیف جزای نقدی در جرم قاچاق ممکن نیست.

نکته ۳۰: تشخیص استحقاق تخفیف در جرایم مطبوعاتی با هیات منصفه است.

نکته ۳۱: مجازات جرایم کلاهبرداری، اختلاس، تحصیل مال از طریق نامشروع، غیرقابل تخفیف است. به قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا اختلاس و کلاهبرداری مصوب ۱۳۶۷ مجمع تشخیص مصلحت نظام مراجعه نمایید.

نکته ۳۲: مجازات مذکور در قانون مجازات اخلال گران در نظام اقتصادی کشور غیر قابل تخفیف است.

نکته ۳۳: مجازات شروع به اختلاس و شروع به کلاهبرداری قابل تخفیف است.

نکته ۳۴: نوآوری: در قانون جدید امکان تبدیل مصادره اموال به جزای نقدی درجه یک تا چهار در مقام تخفیف پیش بینی شده است (بند ب ماده ۳۷).

نکته ۳۵: براساس ماده ۳۸ قانون مبارزه با مواد مخدر امکان تخفیف در مجازات های آن قانون وجود دارد و در صورت وجود جهات مخففه دادگاه می تواند تا نصف حداقل و در صورتی که مجازات فاقد حداقل باشد تا نصف تخفیف دهد.

نکته ۳۶: در قانون مواد مخدر در صورت مجود جهات مخففه امکان تخفیف مجازات حبس ابد به ۱۵ سال حبس وجود دارد. (ماده ۳۸)

نکته ۳۷: در قانون مبارزه با مواد مخدر مجازات اعدام هم از طریق کمیسیون عفو قابل تخفیف (تبدیل) می باشد.

نکته ۳۸: بموجب ماده ۱ قانون نحوه وصول برخی از درآمدهای دولت که هم اکنون لازم الاجرا است در حبس کمتر از ۹۱ روز تبدیل به جزای نقدی الزامی است.

نکته ۳۹: اعمال تخفیف هم در احکام حضوری و هم در احکام غیابی هر دو امکانپذیر است.

نکته ۴۰: تخفیف هم در جرایم عمدی و هم غیر عمدی هر دو ممکن است.

نکته ۴۱: تخفیف ماده ۳۷ هم در مورد اشخاص حقیقی و هم حقوقی هر دو ممکن است.

نکته ۴۲: کمی استراحت نمایید و سپس ادامه نکات را مطالعه کنید.

نکته ۴۳ : آنچه رخ داده را باید پذیرفت اما آنچه را روی نداده، می توان به میل خویش بنا نمود. حقوقدانان مهربان هنوز فرصت دارید تا بناهایی را برای آینده زندگیتان بسازید.

نکته ۴۴: دادگاه تجدید نظر می تواند بدون دخالت متهم مجازات وی را تخفیف دهد اما امکان تشدید را ندارد مگر؟؟

نکته ۴۵: منظور از کیفیات مخففه قانونی همان معاذیر مخففه است مانند ماده ۵۵۴ کتاب پنجم.

نکته ۴۶: منظور از کیفیات مخففه قضائی همان موارد مذکور در ماده ۳۷ قانون جدید است.

نکته ۴۷: بموجب ماده ۶ قانون اصلاح پاره ای از قوانین دادگستری در شرایطی اعطا تخفیف تا  مجازات در حکم اولی الزامی است:

۱)  جرم تعزیری می باشد.

۲)  دادستان تقاضای تجدید نظر خواهی نکرده باشد.

۳)  محکوم حق تجدید نظر خواهی را ساقط و استرداد آنرا تقاضا کرده باشد.

۴)  محکوک تخفیف را تقاضا نماید.

نکته ۴۸: منظور از عبارت «به نحوی که به حال متهم مناسب تر باشد» تقلیل یا تبدیل مجازات به گونه ای است که برای شخص متهم سبک تر باشد و تشخیص آن با دادگاه می باشد و دادگاه می بایست به شرایط شخصی

متهم توجه نماید.

نکته ۴۹: در صورتیکه فردی مرتکب جرم توهین غیر ارتجالی شود می تواند از تخفیف بهره مند گردد. به جهت بند پ ماده ۳۸٫

نکته ۵۰: حسن سابقه و ندامت از جهات تخفیف می باشند (نوآوری).

نکته ۵۱: در ماده ۱۹ انفصال دائم مجازات درجه ۴ می باشد و بموجب بند پ ماده ۳۷ در صورت احراز جهات مخففه امکان تبدیل انفصال دائم به انفصال موقت به میزان پنج تا پانزده سال وجود دارد.

نکته ۵۲: اعلام و اقرار متهم زمانی از جهات مخففه می تواند باشد که در حین تحقیق و رسیدگی و موثر باشد.

نکته ۵۳: تعلیق مجازات و تخفیف آن مانعه الجمع نمی باشند.

نکته ۵۴: تخفیف «فرتا» تعلیق، تعدد، تکرار، تشدید.

نکته ۵۵: در جرایم تعزیری ۶ تا ۸ اگر مرتکب توبه نماید و اصلاح او برای قاضی محرز شود مجازات ساقط می شود اما در سایر جرایم موجب تعزیر (درجه ۱ تا ۵) دادگاه می تواند تخفیف دهد. (ماده ۱۱۵)

نکته ۵۶: با تصویب تبصره ماده ۱۳۹ قانون جدید، تبصره ماده ۶۶۶ (کتاب پنجم) چه وضعیتی دارد؟

نکته ۵۷: تقلیل یا تبدیل حدود توسط دادگاه ممکن نیست اما مجازات جدی تنها از طریق توبه و عفو بشرح آتی قابل تخفیف و تبدیل اند. (ماده ۲۱۹)

نکته ۵۸: دلتان را بکنید زیر پایتان بگذارید تا دستتان به هدف برسد اگر چند هدف دارید یکی را انتخاب کنید.

گیر کار اینجاست که دلتان نمی آید یکی از اهداف خود را فدا کنید. چانه می زنید هی می گویید «حالا اینم کنارش، اشکالی داره؟» پاشنه آشیل انسان موفق همیشه این بوده: انتخاب یکی، حذف بقیه.

نکته ۵۹: تقاذف موجب سقوط حد و تبدیل آن به مجازات تعزیری (شلاق درجه شش) می باشد. (تبصره ماده ۲۶۱)

نکته ۶۰: در ماده ۵۲۱ (کتاب پنجم) همکاری موثر در کشف جرم با مامورین از جهات تخفیف قانونی است.

نکته ۶۱: رها کردن شخص توقیف شده مشروط بر آنکه وی زیاده از پنج روز توقیف نشده باشد از جهات مخففه قانونی است که در ماده ۵۸۵ کتاب پنجم آمده است.

نکته ۶۲: ربادهنده و راشی در صورت اضطرار از مجازات معاف می شوند.

نکته ۶۳: بموجب رای وحدت رویه ۶۶۱ دیوان عالی کشور مورخه ۲۲/۷/۱۳۸۲ مقررات ماده ۶ قانون اصلاح پاره ای از قوانین دادگستری به اعتبار خود باقی است.

نکته ۶۴: دادگاه بدوی می تواند در مرحله واخواهی تخفیف دهد و منعی در مورد آن نداریم.

نکته ۶۵: لزوم تعیین مجازات اشد در تعدد معنوی اصولاً مانع اعمال تخفیف نیست.

نکته ۶۶: وجود جهات مشدده قانونی کیفر، مانع اعمال مقررات تخفیف مجازات در صورت وجود کیفیات مخففه نیست.

نکته ۶۷: تعلیق اجرای مجازات بعنوان تخفیف فاقد وجهات قانونی است.

نکته ۶۸: دادگاه نمی تواند در مقام تخفیف مجازات را ساقط کند مگر در تعزیرات درجه ۷ و ۸ بشرحی که گذشت.

نکته ۶۹: ماده ۲۵ قانون اصلاح پاره ای از قوانین دادگستری بموجب ماده ۲۷۷ قانون آ.د.ک ۱۳۷۸ نسخ ضمنی شده است.

نکته ۷۰: تخفیف مجازات با لحاظ کیفیات مخففه ارتکاب جرم مانع استفاده محکوم علیه از تخفیف به لحاظ تسلیم حکم نمی باشد.

نکته ۷۱: مجازات های قانون صدور چک اعم از حبس و جزای نقدی در صورت وجود جهات مخففه قابل تخفیف می باشد.

نکته ۷۲: در صورت وجود جهات تخفیف دادگاه باید راساً مجازات مخففه را مورد حکم قرار دهد و نمی تواند بدواً کیفر قانونی را تعیین و سپس آنرا به استناد ماده ۳۷ تخفیف دهد و هر دو مجازات را در دادنامه قید کند بلکه فقط باید مجازات مخففه را بنویسد.

نکته ۷۳: برای حکم به حداقل مجازات دادگاه نیازی به استناد به جهات مخففه ندارد و تعیین کیفر میان حداقل و حداکثر از اختیارات دادگاه است.

نکته ۷۴:  در جرایمی همچون معامله معارض، فروش مال غیر و … که مجازات آنها مجازات جرم کلاهبرداری است مقررات مربوط به منع تخفیف جاری است و این جرایم هم همانند کلاهبرداری غیر قابل تخفیف می باشند.

نکته ۷۵: در مواردی که برای یک جرم دو مجازات اصلی آمده است مانند ماده ۶۵۷ دادگاه می تواند هر دو مجازات را تخفیف دهد.

نکته ۷۶: نکاتی که برایتان جدید است را به «محشای من» منتقل کنید.

نکته ۷۷: بموجب نظریه مشورتی اداره حقوقی مجازات تکمیلی قابل تخفیف نیست چرا که مصالح خاصی در انشاء آن مدنظر می باشد.

نکته ۷۸: در مورد مجازات تکمیلی که اصولاً حکم به آن اختیاری است پس از گذشتن نیمی از مجازات با پیشنهاد قاضی اجرای حکم دادگاه می تواند مدت زمان مجازات تکمیلی را کاهش و یا آن را لغو نماید. (ماده ۲۴ قانون جدید)

نکته ۷۹: بموجب رأی وحدت رویه ۶۲۸ مورخه ۳۱/۶/۱۳۷۷ دیوان عالی کشور در صورت وجود جهات مخففه در جرم کلاهبرداری دادگاه ها نمی توانند مجازات را به کمتر از حداقل کاهش دهند.

نکته ۸۰: در هر ایستگاه اتوبوس ژاپن نوشته شده است اتوبوس متوقف خواهد شد، اما شما پیاده روی به سمت هدف را ادامه دهید.

نکته ۸۱: داوطلب گرامی در قانون جدید فقط ۳ ماده ۳۷ و ۳۸ و ۳۹ در مورد تخفیف وجود دارد و اگر بخاطر آورید در قانون ۱۳۷۰ فقط ماده ۲۲ در مورد تخفیف وجود داشت با این وجود ملاحظه می کنید که می توان از همین سه ماده چند نکاتی را فرا گرفت.

نکته ۸۲: در حبس های ناشی از محکومیت های مالی موضوع ماده ۲ قانونی نحوه اجرای محکومیت های مالی تخفیف وجود ندارد چرا؟

نکته ۸۳: برای اعمال تخفیف گذشت شاکی شروری نیست اما گذشت می تواند یکی از جهات تخفیف باشد.

نکته ۸۴: قصد و انگیزه (داعی) دو مقوله جدا از هم می باشند آنچه می تواند از جهات تخفیف باشد انگیزه شرافتمندانه است. فقدان قصد موجب عدم تحقق جرایم عمدی است.

نکته ۸۵: در ماده ۷۱۰ کتاب پنجم برای مرتکبین جرم موضوع آن ماده تخفیف پیش بینی شده است.

نکته ۸۶: کلی گویی در باب تخفیف فاقد وجاهت قانونی است و دادگاه باید ش