آیین‌نامه جدید دوره‌های کارشناسی ارشد از سوی وزارت علوم تحقیقات و فنآوری ابلاغ شد . طبق این آیین نامه جدید دوره های کارشناسی ارشد می تواند به سه شیوه آموزشی - پژوهشی، آموزشی، و پژوهشی انجام شود . 

این آیین نامه جدید به شرح زیر می باشد .  

مقدمه

سرعت پرشتاب علم و فناوری و ظهور پیشرفت‌های عظیم علمی در هزاره سوم، کشورهای جهان  را در شرایطی قرار داده است که ، ایجاد تحول راهبردی در برنامه‌های توسعه امری حیاتی و گامی اساسی در جهت توسعه همه جانبه است و بر این مبنا آموزش عالی و تمامی کارگزاران نظام علمی کشور و به طور کلی نهادهای مولد اندیشه نقش کلیدی در تبیین و تحقق این تحول راهبردی- با الهام از برنامه‌های توسعه و اهداف بلند سند چشم‌انداز 20 ساله جمهوری اسلامی ایران- خواهند داشت.

متولیان و برنامه‌ریزان حوزه آموزش عالی  کشور نیز همسو و هماهنگ با نهضت تحول خواهی کشور و بهره‌مندی از فرصت‌های پیش آمده، در راستای ارتقای کیفیت، لزوم بازنگری آیین‌نامه‌ها،  ضوابط و مقررات آموزشی را در صدر اولویت‌های کاری خود قرار داده‌اند. برای نیل به این مقصود، در گام نخست، آیین‌نامه دوره‌های کارشناسی‌ارشد به لحاظ ضرورتی که در بازنگری و اصلاح آن احساس می‌شد- با همکاری و هماهنگی  دانشگاه‌ها  و مؤسسات آموزش عالی و-  طی جلسات متعدد کارگروه آموزشی، به سه شیوه آموزشی - پژوهشی، آموزشی، و پژوهشی تدوین شده است.

ماده1- هدف از تدوین آیین‌نامه دوره‌های کارشناسی‌ارشد به سه شیوه «آموزشی - پژوهشی»، «آموزشی» و «پژوهشی»، تقویت و توسعه دوره‌های تحصیلات تکمیلی، ارتقای کیفیت، تنوع بخشی به شیوه‌های نوین ارایه آموزش، پاسخگویی مناسب به افزایش تقاضا برای ورود به دوره‌های تحصیلات تکمیلی، تقویت و ارتقای سطح کیفی و کمی این دوره‌ها و همسان‌سازی آن با برنامه‌های توسعه و دیگر اسناد راهبردی کشور است تا با بهره‌مندی از آن در تربیت متخصصان و پژوهشگران ماهر و برجسته در سطح کشور بکوشیم.

مادة 2- تعاریف

دورة کارشناسی‌ارشد ناپیوسته: دوره‌ای بالاتر از دورة کارشناسی است که براساس برنامه‌های مصوب شورای گسترش ‌آموزش عالی، به اخذ مدرک کارشناسی‌ارشد در رشته مربوط منتهی می‌شود.

شیوه آموزشی - پژوهشی: دوره‌ای که محتوای برنامه آن مشتمل بر واحدهای درسی و  پایان‌نامه است.

 شیوه آموزشی: دوره‌ای با محوریت آموزش ، است که دانشجو پس از گذراندن  واحدهای درسی و بدون گذراندن پایان‌نامه دانش‌آموخته می‌شود .

شیوه پژوهشی: دوره‌ای با محوریت پژوهش که دستاورد آن (ارائه فناوری جدید، ارائه نظریه و ایده جدید، تولید دانش فنی، ثبت اختراع،...) شود و مشتمل بر اخذ واحدهای درسی محدود و الزام به ارایه پایان‌نامه است.

پایان‌نامه: فعالیت پژوهشی- تحقیقاتی است که در یک زمینه رشته تحصیلی مربوط و تحت راهنمایی استاد راهنما انجام می‌گیرد.

مؤسسه: منظور دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی مجری دوره‌های کارشناسی‌ارشد است.

شورا- منظور شورای تحصیلات تکمیلی مؤسسه است.

سمینار- منظور تحقیق و تتبع نظری است.

ماده3- نحوه اجرای دوره: این دوره به صورت روزانه، شبانه، نیمه‌حضوری، مجازی و بین‌المللی طبق ضوابط مربوط قابل اجرا می‌باشد.

ماده 4- شرایط ورود

الف- داشتن شرایط عمومی ورود به آموزش عالی

ب- دارا بودن مدرک رسمی پایان دوره کارشناسی اعم از پیوسته و ناپیوسته مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛

ج- قبولی در آزمون ورودی مورد تأیید وزارت یا کسب پذیرش از مؤسسه براساس مقررات مصوب؛

ماده5- دروس جبرانی

چنانچه رشته دوره کارشناسی با رشته دوره تجانس نداشته باشد دانشجو باید به تشخیص گروه آموزشی، تعدادی از دروس را تحت عنوان جبرانی بگذراند.

تبصره 1- حداکثر دروس جبرانی 12 واحد می‌باشد که در ابتدای دوره قبل از دروس اصلی ارائه می‌شود.

تبصره 2- در انتخاب دروس، اولویت با دروس جبرانی است  تعیین تعداد و عناوین دروس براساس برنامه مصوب در هر رشته و زمان انتخاب آنها بر عهده شورای گروه است.

تبصره 3-  دروسی را که دانشجو قبلاً در دوره کارشناسی گذرانده است، تکرار آن  در صورتی که عنوان درس براساس سرفصل برنامه مصوب کارشناسی ارشد باشد، مجاز نیست.

تبصره 4- حداقل نمره قبولی در هر درس اعم از دروس دوره یا جبرانی 12 است.

ماده 6- مؤسسه موظف است به تناسب تعداد پذیرفته‌شدگان در این دوره، مشاور تحصیلی برای هدایت دانشجویان تعیین نماید.

ماده 7- تعداد واحدهای درسی را که دانشجو باید در هر نیمسال تحصیلی در این دوره اخذ نماید حداقل 8 و حداکثر 12 است

ماده 8- ارزشیابی تحصیلی میانگین نمرات دانشجو در دو نیمسال نباید از 14 کمتر باشد.

ماده 9- آخرین نیمسال تحصیلی، دانشجو از شرط حداقل اخذ واحد معاف است و چنانچه میانگین نمره دانشجو در این نیمسال کمتر از 14 باشد، مشروط تلقی می‌شود.

ماده10- میانگین کل نمرات دانشجو در پایان دوره نباید از 14 کمتر باشد، در غیر این صورت، دانش‌آموخته دوره کارشناسی‌ارشد شناخته نمی‌شود.

تبصره- دانشجویی که پس از گذراندن کلیه دروس دوره در هر سه شیوه، میانگین کل نمرات او از 14 کمتر باشد- در صورتی که حداکثر مدت مجاز تحصیل وی به پایان نرسیده باشد- می‌تواند دروسی را که در آنها نمره کمتر از 14 احراز کرده است، فقط در یک نیمسال تکرار کند و در صورت جبران کمبود میانگین کل، دانش‌آموخته می‌شود. دانشجویی که به هر دلیل نتوانند از این فرصت استفاده کند، از ادامه تحصیل محروم می‌شود و مدرکی دریافت نمی‌کند.

ماده 11- حضور و غیاب

حضور دانشجو در تمامی برنامه‌های درسی و دیگر فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی دوره الزامی است. غیبت دانشجو در هر درس نباید از  16/3 مجموع ساعات آن درس تجاوز کند، در غیر این صورت نمره دانشجو در آن درس صفر محسوب می‌شود.

تبصره 1: در صورتی که غیبت دانشجو در یک درس، بیش از حد مجاز بوده و از نظر مؤسسه، موجه تشخیص داده شود، آن درس از مجموعه دروس انتخابی دانشجو حذف می‌شود. در این صورت رعایت حد نصاب 8 واحد در آن نیمسال الزامی نیست. ولی آن نیمسال از نظر طول تحصیل برای دانشجو نیمسال الزامی نیست. ولی آن نیمسال از نظر طول تحصیل برای دانشجو یک نیمسال کامل محسوب می‌شود. 

تبصره 2: غیبت در شیوة پژوهشی، ارزیابی ناموفق واحدهای پژوهشی اخذ شده در آن نیمسال است که طبق نظر هیأت داوران در مادة 33 انجام می‌شود.

ماده 12- غیبت غیر موجه در امتحان هر درس منجر به نمره صفر در آن درس می‌شود.

تبصره: در صورتی که غیبت دانشجو در امتحان، از نظر مؤسسه، موجه تشخیص داده شود، درس مزبور حذف می‌شود.

ماده13- مرخصی تحصیلی

دانشجوی دوره کارشناسی‌ارشد در هر سه شیوه می‌تواند حداکثر یک نیمسال از مرخصی تحصیلی استفاده نماید، مدت مذکور جزو سنوات تحصیلی دانشجو محسوب می‌شود.

 ماده14- انصراف، اخراج و ترک تحصیل

دانشجو می‌تواند به هر دلیل از تحصیل اعلام انصراف نماید. در اینصورت باید درخواست خودر را مبنی بر انصراف به مؤسسه تسلیم نماید، چنانچه دانشجو بعد از یک ماه درخواست خود را پس نگیرد  آن مؤسسه نسبت به صدور گواهی انصراف اقدام می‌نماید.

تبصره1- دانشجوی انصرافی یا اخراج از تحصیل ( مشروطی دو نیمسال، سنوات بیش از حد مجاز) موظف است به تعهداتی که سپرده است عمل نماید.

تبصره2- دانشجوی منصرف یا اخراج از تحصیل می‌تواند درصورت تسویه حساب کامل با مؤسسه مجدداً درآزمون شرکت نماید.

ماده15- طول دوره

طول مدت دوره در هر سه شیوه حداکثر 2 سال مشتمل بر 4 نیمسال تحصیلی است.

تبصره- درموارداستثنایی افزایش طول مدت دوره با تشخیص شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه مجاز است. در هر صورت مدت دوره در هر سه شیوه نباید از 5/2 سال تجاوز نماید.

ماده16- انتقال ، تغییر رشته و مهمان

انتقال و تغییر رشته در هر سه شیوه دوره کارشناسی‌ارشد ممنوع است.

تبصره 1- انتقال از دوره شبانه به روزانه ، نیمه حضوری و مجازی به حضوری اعم از (روزانه و شبانه) و از دانشگاه‌های غیر دولتی به دانشگاه‌های دولتی ممنوع است.

تبصره 2- انتقال از یک شیوه به شیوه دیگر با رعایت سنوات دوره در اختیار مؤسسه آموزش عالی است.

تبصره 3- هر دانشجو در هر سه شیوه کارشناسی‌ارشد می‌تواند حداکثردو نیمسال را با موافقت مؤسسه مبدأ و مقصد به عنوان مهمان بگذراند.

ماده17- معادل سازی دروس دردوره کارشناسی‌ارشد با نظر گروه آموزشی و با شرایط زیر امکانپذیر است.

الف- پذیرش وی برای ورود به دوره مورد تأیید وزارت باشد.

ب- مؤسسه قبلی دانشجو در رشته تحصیلی مورد تأیید وزارت باشد.

ج- سرفصل دروس گذرانده دانشجو براساس برنامه‌های مصوب شورای برنامه‌ریزی باشد.

ماده18- استاد راهنما

استاد راهنما دردوره کارشناسی‌ارشد آموزشی- پژوهشی و پژوهشی به پیشنهاد دانشجو و با موافقت یکی از اعضای هیات علمی با مرتبه حداقل استادیاری و تأیید شورا تعیین می‌شود.

تبصره- چنانچه استاد راهنما خارج از مؤسسه آموزش عالی انتخاب می‌شود به جای شرط استادیاری داشتن مدرک دکتری الزامی است.

ماده 19- استاد مشاور به پیشنهاد استاد راهنما پس از تأیید شورا‌ی گروه از اعضای هیأت علمی داخل یا متخصصان خارج از دانشگاه انتخاب می‌شود.

ماده 20 - ارزشیابی پایان نامه

الف- نمره از 19 تا 20 : عالی

  نمره از 18 تا 99/18: بسیار خوب

 نمره از 16 تا 99/17: خوب

 نمره از 14 تا 99/15: قابل قبول

ب- نمره کمتر از 14: غیرقابل قبول

تبصره - چنانچه ارزشیابی پایان نامه غیر قابل قبول باشد دانشجو مجاز است حداکثر یک نیمسال در مدت مجاز تحصیل در جلسه دفاعیه شرکت و مجدداً از پایان نامه دفاع کند. دانشجویی که در فرصت تعیین شده نتواند از پایان نامه خود با موفقیت دفاع نماید، از ادامه تحصیل و دریافت مدرک تحصیلی محروم می شود.

ماده 21- به دانشجوی کارشناسی‌ارشد که به هر دلیل از تحصیل باز می ماند، فقط یک گواهی که دانشجو چه دروسی را در چند واحد و با چه نمره ای گذرانده است اعطا می‌شود.

ماده 22- ارزشیابی پایان نامه در جلسه دفاعیه توسط هیأت داوران انجام می‌شود.

ماده 23- ترکیب هیأت داوران براساس دستورالعمل شورا است.

ماده 24- گواهینامه پایان دوره کارشناسی‌ارشد به هر سه شیوه (آموزشی - پژوهشی، آموزشی، و پژوهشی) ارزش یکسانی داشته و می‌توانند در دوره تحصیلی بالاتر ادامه تحصیل دهند.

ماده 25- تعداد واحدهای دوره کارشناسی‌ارشد در هر سه شیوه (آموزشی - پژوهشی، آموزشی، و پژوهشی) بر حسب رشته حداقل 28و حداکثر 32 واحد است.

الف- شیوه آموزشی - پژوهشی

ماده26- تعداد واحد پایان نامه در این شیوه حداقل 4 و حداکثر 6 واحد درسی برای همه رشته‌ها‌ و براساس برنامه مصوب می‌باشد.

 ماده 27- پایان نامه

دانشجو موظف است پس از پایان نیمسال اول و قبل از شروع نیمسال سوم تحصیلی، موضوع پایان نامه خود را با نظر استاد یا اساتید راهنما و تأیید گروه مربوط انتخاب نماید. موضوع پایان نامه پس از تأیید شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده قطعیت می یابد.

ب- شیوه آموزشی

ماده 28- در این شیوه تمامی دوره به صورت واحدهای درسی بدون پایان نامه خواهد بود که گذراندن حداقل 2 و حداکثر 4 واحد سمینار (تحقیق و تتبع نظری) الزامی است.

ج- شیوه پژوهشی

ماده 29 - این شیوه پذیرش برای مؤسسات پژوهشی بوده و در مورد مؤسسات آموزشی منوط به تأمین کل هزینه ها (انجام تحقیق و حق الزحمه پایان نامه) از محل درآمدهای اختصاصی طرح پژوهشی کاربردی استاد راهنما قابل اجرا می باشد.

ماده 30 - دانشجو طی نیمسال اول موظف است موضوع پژوهش خود را با نظر استاد راهنما و تأیید گروه انتخاب نماید.

ماده 31 - تعداد واحدهای درسی در این شیوه 6 تا 10 واحد است و دانشجو می تواند همزمان با واحدهای آموزشی، واحدهای پژوهشی خود را با نظر استاد راهنما و تأیید گروه انتخاب نماید.

ماده 32- حضور و غیاب دانشجو در مرحله پژوهش در این شیوه با نظر استاد راهنما و تأیید گروه و بر اساس تعداد جلسات مشاوره و راهنمایی صورت می پذیرد.

ماده 33 - روند پیشرفت پژوهش دانشجو در هر نیمسال با حضور استاد راهنما، نماینده تحصیلات تکمیلی مؤسسه و یکنفر از اعضای هیأت علمی متخصص به انتخاب مدیر گروه ذیربط، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

تبصره 1: کل واحدهای پایان‌نامه در این شیوه به سه نیمسال تقسیم شده و دانشجو در هر نیمسال یک سوم ( ) آنها را تحت عنوان بخش اول پایان‌نامه اخذ می‌نماید.

تبصره 2- حداقل نمره قبولی پس از داوری روند پیشرفت پژوهش دانشجو در هر نیمسال نمره 14 است.

تبصره 3- چنانچه نمره پیشرفت پژوهشی دانشجو در هر ارزیابی کمتر از 14 باشد وی در آن نیمسال مشروط تلقی می‌شود.

ماده34 - ارزیابی نهایی در این شیوه، دفاع از پایان نامه است که در آخرین مرحله تحصیل دانشجو انجام می‌شود.

سایر مقررات:

ماده 35-  اجرای هر یک از شیوه‌ها «آموزشی- پژوهشی»، «آموزشی» و «پژوهشی» دردوره توسط مؤسسه با مجوز از شورای گسترش آموزش عالی مجاز است.

ماده 36-  در مواردی که آیین‌نامه ساکت است تصمیم گیری بر عهده شورا می‌باشد.