حقوق مالکیت فکری مانند هر حق دیگری، اجازه بهره برداری از اثر یا سرمایه گذاری در مورد آن را به پدیدآورنده یا مالک اختراع به ثبت رسیده، علائم تجاری و کپی رایت می دهد. به عبارتی دیگر، حقوق مالکیت فکری از راه اعطاء حقوقی مشخص و محدود به زمان معین، جهت کنترل نحوه استفاده از کالاها و خدمات فکری، از تولیدکنندگان این آثار حمایت به عمل می آورد. حقوق اعطایی به پدید آورنده و صاحبان آثار دوگونه است که عبارتند از: 1- حق مادی 2- حق معنوی. از خصوصیات «حق مادی» اثر به طور خلاصه، قابل انتقال بودن به غیر و محدود بودن آن در زمان است، برای نمونه همچنان که در قوانین بیشتر کشورها آمده است، مخترع از حق مادی اختراع خود معمولا تا بیست سال می تواند بهره مند شود و بعد از انقضا این مدت، اثر وارد حوزه عمومی شده و هر شخصی حقیقی یا حقوقی ای می تواند از حقوق مادی آن استفاده کند.از خصوصیات «حق معنوی» غیر قابل انتقال بودن به دلیل آمیختگی این حق با شخصیت و سلیقه منحصر به فرد پدید آورنده و همین طور عدم محدودیت آن در زمان است. یعنی این حق حتی بعد از فوت پدید آورنده نیز هرگز متوقف و از او جدا نمی شود. برای مثال کتاب «شاهنامه» گرچه حقوق مادی آن در حال حاضر وارد حوزه ی عمومی شده است، ولی هرگز نمی توان جدا شدن این اثر نفیس را از حکیم «ابوالقاسم فردوسی» تصور نمود و هیچ کس نیز نمی تواند در ماهیت موضوعات بیان شده در آن، موضوعات و مطالب خود را وارد کرده و به نحوی شخصیت خود را در شاهنامه دخیل نماید، مگر در صورتی که موضوعات وارد شده قابل تفکیک و مثلا به صورت زیرنویس آمده باشد.

این حقوق، در ماده ی 27 اعلامیه جهانی حقوق بشر، مختصرا شرح داده شده است که بیانگر برخوردار شدن از حمایت منافع مادی و معنوی ناشی از مالکیت محصولات ادبی، علمی و هنری باشد.

حقوق مالکیت فکری خلاقیت و تلاش بشری را که موجب بالا بردن پیشرفت نوع بشری می شود، تقویت می بخشد. برای مثال، مطالعات نشان داده اند که  کل داروها بدون اطمینان از حمایت اختراعات، یعنی اجازه برای سود بیشتر از بابت یافته های پژوهشی، توسعه پیدا نمی کرد. همین طور چندین بیلیون دلار در امور فیلم سازی، ثبت، ضبط و انتشار این گونه موضوعات فکری و صنایع نرم افزاری که لطفی در حق میلیون ها انسان در همه جای دنیا است، بدون حمایت کپی رایت هزینه نمی شد و مصرف کنندگان مطمئنا برای خرید محصولات یا خدمات بدون تضمین، بدون حمایت بین المللی از علامت تجاری آن محصولات یا خدمات، و بدون اجبار قانونی در دست کشیدن از تقلب و تقلید و دزدی حق نشر، رغبتی نخواهند داشت.