ماده 1. کلیه مشمولین قانون تامین اجتماعی که تابع قوانین کار وکار کشاورزی هستند مشمول مقررات این قانون می‌باشند.
تبصره. گروههای زیر از شمول مقررات این قانون مستثنا هستند:
1 ـ بازنشستگان و از کارافتادگان کلی.
2 ـ صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بیمه‌شدگان اختیاری.
3 ـ اتباع خارجی.
ماده 2. بیکار از نظر این قانون بیمه‌شده‌ای است که بدون میل واراده بیکار شده و آماده کار باشد.
تبصره 1. بیمه‌شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی واحدمربوطه به تشخیص وزارتخانه ذی ربط و تایید شورای عالی کاربیکار موقت شناخته شوند نیز مشمول مقررات این قانون خواهندبود.
تبصره 2. بیمه‌شدگانی که به علت بروز حوادث قهریه و غیرمترقبه‌از قبیل سیل، زلزله، جنگ، آتش‌سوزی و ... بیکار می‌شوند بامعرفی واحد کار و امور اجتماعی محل از مقرری بیمه بیکاری‌استفاده خواهند کرد.
ماده 3. بیمه بیکاری به عنوان یکی از حمایتهای تامین اجتماعی‌است و سازمان تامین اجتماعی مکلف است با دریافت حق بیمه‌مقرر، به بیمه‌شدگانی که طبق مقررات این قانون بیکار می‌شوندمقرری بیمه بیکاری پرداخت نماید.
ماده 4. بیمه شده بیکار با معرفی کتبی واحد کار و امور اجتماعی‌محل از مزایای این قانون منتفع خواهد شد.
تبصره. بیکاران مشمول این قانون کلیه حقوق و مزایا و خسارات‌مربوطه (موضوع قانون کار) را دریافت خواهند نمود.
ماده 5. حق بیمه بیکاری به میزان (3%) مزد بیمه شده می‌باشد که‌کلا توسط کارفرما تامین و پرداخت خواهد شد.
تبصره. مزد بیمه شده و نحوه تشخیص تعیین حق بیمه بیکاری،چگونگی وصول آن، تکلیف بیمه‌شده و کارفرما و همچنین نحوه‌رسیدگی به اعتراض، تخلفات و سایر مقررات مربوطه در این موردبراساس ضوابطی است که برای حق بیمه سایر حمایتهای تامین‌اجتماعی در قانون و مقررات تامین اجتماعی پیش‌بینی شده است.
ماده 6. بیمه‌شدگان بیکار در صورت احراز شرایط زیر استحقاق دریافت مقرری بیمه بیکاری را خواهند داشت.
الف ـ بیمه شده قبل از بیکار شدن حداقل 6 ماه سابقه پرداخت حق‌بیمه را داشته باشد. مشمولین تبصره 2 ماده 2 این قانون از شمول‌این بند مستثنا می‌باشند.
ب ـ بیمه شده مکلف است ظرف 30 روز از تاریخ بیکاری با اعلام‌مراتب بیکاری به واحدهای کار و امور اجتماعی آمادگی خود رابرای اشتغال به کار تخصصی و یا مشابه آن اطلاع دهد. مراجعه بعداز سی روز با عذر موجه و با تشخیص هیأت حل اختلاف تا سه ماه‌امکان‌پذیر خواهد بود.
ج ـ بیمه شده بیکار مکلف است در دوره‌های کارآموزی وسوادآموزی که توسط واحد کار و امور اجتماعی و نهضت‌سوادآموزی و یا سایر واحدهای ذی ربط با تایید وزارت کار و اموراجتماعی تعیین می‌شود شرکت نموده و هر دو ماه یک بار گواهی‌لازم در این مورد را به شعب تامین اجتماعی تسلیم نماید.
تبصره 1. کارگرانی که در زمان دریافت مقرری بیمه بیکاری به‌شغل یا مشاغلی گمارده شوند که میزان حقوق و مزایای آن از مقرری‌بیمه بیکاری متعلقه کمتر باشد مابه‌التفاوت دریافتی بیمه‌شده ازحساب صندوق بیمه بیکاری پرداخت خواهد شد.
تبصره 2. مدت دریافت مقرری بیمه بیکاری جزء سوابق پرداخت‌حق بیمه بیمه‌شده از نظر بازنشستگی، از کارافتادگی و فوت‌محسوب خواهد شد.
ماده 7. مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری و میزان آن به شرح زیر است:
الف ـ جمع مدت پرداخت مقرری از زمان برخورداری از مزایای‌بیمه بیکاری اعم از دوره اجرای آزمایشی و یا دائمی آن برای‌مجردین حداکثر 36 ماه و برای متاهلین یا متکفلین حداکثر 50 ماه‌براساس سابقه کلی پرداخت حق بیمه و به شرح جدول ذیل‌می‌باشد:
سابقه پرداخت حق بیمه حداکثر مدت استفاده از مقرری جمعا با احتساب دوره‌های قبلی
برای مجردین برای متاهلین یا متکفلین
از 6 ماه لغایت 24 ماه 6 ماه 12 ماه
از 25 ماه لغایت 120 ماه 12 ماه 18 ماه
از 121 ماه لغایت 180 ماه 18 ماه 26 ماه
از 181 ماه لغایت 240 ماه 26 ماه 36 ماه
از 241 ماه به بالا 36 ماه 50 ماه
تبصره. افراد مسن مشمول این قانون که دارای 55 سال سن وبیشتر می‌باشند مادامی که مشغول به کار نشده‌اند می‌توانند تارسیدن به سن بازنشستگی تحت پوشش بیمه بیکاری باقی بمانند.
ب ـ میزان مقرری روزانه بیمه‌شده بیکار معادل 55% متوسط مزد یاحقوق و یا کارمزد روزانه بیمه‌شده می‌باشد. به مقرری افراد متاهل‌یا متکفل، تا حداکثر 4 نفر از افراد تحت تکفل به ازای هریک از آنهابه میزان 10% حداقل دستمزد افزوده خواهد شد. در هر حال‌مجموع دریافتی مقرری‌بگیر نباید از حداقل دستمزد، کمتر و از 80%متوسط مزد یا حقوق وی بیشتر باشد.
ج ـ مقرری بیمه بیکاری از روز اول بیکاری قابل پرداخت است.
تبصره 1. متوسط مزد یا حقوق روزانه بیمه‌شده بیکار به منظورمحاسبه مقرری بیمه بیکاری عبارت است از جمع کل دریافتی بیمه‌شده که به مأخذ حق بیمه دریافت شده در آخرین 90 روز قبل ازشروع بیکاری تقسیم بر روزهای کار و در مورد بیمه‌شدگانی که‌کارمزد دریافت می‌کنند آخرین مزد عبارت است از جمع کل دریافتی‌بیمه‌شده که به مأخذ آن حق بیمه دریافت شده در آخرین 90 روزقبل از شروع بیکاری تقسیم بر 90 در صورتی که بیمه‌شده کارمزد،ظرف 3 ماه مذکور مدتی از غرامت دستمزد استفاده نموده باشدمتوسط مزدی که مبنای محاسبه غرامت دستمزد قرار گرفته به منزله‌دستمزد ایام بیکاری تلقی و در محاسبه منظور خواهد شد.
تبصره 2. افراد تحت تکفل موضوع این ماده عبارتند از:
1 ـ همسر (زن یا شوهر).
2 ـ فرزندان اناث مادام که ازدواج ننموده و فاقد حرفه و شغل باشند.
3 ـ فرزندان ذکور که سن آنان کمتر از هجده سال تمام باشد و یامنحصرا به تحصیل اشتغال داشته و یا طبق نظر پزشک معتمدسازمان تامین اجتماعی، از کارافتاده کلی باشند.
4 ـ پدر و مادر که سن پدر از 60 سال متجاوز باشد و یا طبق نظرپزشک معتمد سازمان تامین اجتماعی از کارافتاده کلی باشند و درهر حال معاش آنان منحصرا توسط بیمه‌شده تامین گردد.
5 ـ خواهر و برادر تحت تکفل در صورت داشتن شرایط مربوط به‌فرزندان اناث و ذکور، مذکور در بندهای 2 و 3 این تبصره.
تبصره 3. دریافت مقرری بیمه بیکاری مانع از دریافت مستمری‌جزیی نمی‌گردد.
تبصره 4. در صورت بیکاری زوجین فقط یکی از آنان (زن یاشوهر) محق به استفاده از افزایش مقرری به ازای هریک از فرزندان‌خواهد بود.
تبصره 5. بیمه‌شده بیکار و افراد تحت تکفل، در مدت دریافت‌مقرری بیمه بیکاری از خدمات درمانی موضوع بندهای «الف» و«ب» ماده 3 قانون تامین اجتماعی استفاده خواهند کرد.
تبصره 6. مقرری بیمه بیکاری مانند سایر مستمریهای تامین‌اجتماعی از پرداخت هرگونه مالیات معاف خواهد بود.
ماده 8. در موارد زیر مقرری بیمه بیکاری قطع خواهد شد:
الف ـ زمانی که بیمه‌شده مجددا اشتغال به کار یابد.
ب ـ بنا به اعلام واحد کار و امور اجتماعی محل و یا نهضت‌سوادآموزی و سایر واحدهای ذی ربط از طریق وزارت کار و اموراجتماعی، بیمه‌شده بیکار بدون عذر موجه از شرکت در دوره‌های‌کارآموزی یا سوادآموزی خودداری نماید.
ج ـ بیمه‌شده بیکار از قبول شغل تخصصی خود و یا شغل مشابه‌پیشنهادی خودداری ورزد.
د ـ بیمه‌شده بیکار ضمن دریافت مقرری بیمه بیکاری مشمول‌استفاده از مستمری بازنشستگی و یا ازکارافتادگی کلی شود.
ه ـ بیمه‌شده به نحوی از انحا با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کارمربوطه اعاده گردد.
تبصره 1. در صورتی که پس از پرداخت مقرری بیمه بیکاری محرزشود که بیکاری بیمه‌شده، ناشی از میل و اراده او بوده است کارگرموظف به استرداد وجوه دریافتی به سازمان تامین اجتماعی خواهدبود. مشمولین بند «ه » این ماده نیز مکلف به بازپرداخت مقرری بیمه‌بیکاری دریافتی، به سازمان مذکور می‌باشند.
تبصره 2. چنانچه بیمه‌شده بیکار اشتغال مجدد خود را مکتوم‌داشته و مقرری بیمه بیکاری را دریافت کرده باشد، ملزم به‌بازپرداخت مقرری دریافتی از تاریخ اشتغال خواهد بود.
تبصره 3. دریافت کمک هزینه حین کارآموزی مانع استفاده ازمقرری بیمه بیکاری نخواهد بود.
ماده 9. کارفرمایان موظفند با هماهنگی شوراهای اسلامی و یانمایندگان کارگران فهرست محلهای خالی شغل را که ایجاد می‌شوندبه مراکز خدمات اشتغال محل اعلام نمایند. محلهای شغلی مذکور(به استثنای رده‌های شغلی کارشناسی به بالا) منحصرا توسط مراکزخدمات اشتغال و با معرفی بیکاران تامین می‌گردد.
تبصره 1. دولت مکلف است همه ساله از طریق سیستم بانکی ومنابع اعتباری سازمان تامین اجتماعی و با استفاده از اعتبارات‌قرض‌الحسنه، طرحهای اشتغال‌زای مشخصی را جهت اشتغال به کاربیکاران مشمول این قانون در بودجه سالانه کشور پیش‌بینی و رأسایا از طریق شرکتهای تعاونی و یا خصوصی و با نظارت وزارت کارو امور اجتماعی به مورد اجرا گذارد.
تبصره 2. بیکاران مشمول این قانون در اخذ پروانه‌های کسب و کارو موافقت اصولی و تأسیس واحدهای اقتصادی از وزارتخانه‌های‌صنعتی، کشاورزی و خدماتی با معرفی وزارت کار و امور اجتماعی‌در اولویت قرار خواهند داشت.
تبصره 3. سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای وزارت کار و اموراجتماعی مکلف است همزمان با اجرای قانون بیمه بیکاری،آموزش مهارتهای مورد نیاز بازار کار و نیز بازآموزی و تجدیدمهارت کارگران تحت پوشش بیمه بیکاری موضوع بند «ج» ماده 6این قانون را در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای و یا مراکز آموزش جوارکارخانجات فراهم نماید. هزینه‌های مربوط از محل اعتبارات‌حساب صندوق بیمه بیکاری مطابق آیین‌نامه‌ای که به پیشنهادسازمانهای آموزش فنی و حرفه‌ای کشور و تامین اجتماعی تهیه و به‌تصویب وزرای کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش‌پزشکی خواهد رسید قابل پرداخت است.
تبصره 4. نهضت سوادآموزی موظف است با همکاری کارفرمایان‌و وزارتخانه‌های ذی ربط نسبت به تشکیل کلاسهای سوادآموزی‌برای بی‌سوادان مشمول این قانون اقدام نماید.
ماده 10. سازمان تامین اجتماعی مکلف است حسابهای درآمد حق‌بیمه بیکاری و پرداخت مقرری بیمه بیکاری موضوع این قانون راجداگانه نگهداری و در صورتهای مالی خود منعکس نماید و گزارش‌عملکرد مالی خود را هر سال یک بار به وزیر بهداشت، درمان وآموزش پزشکی و وزیر کار و امور اجتماعی و شورای اقتصاد ارائه‌نماید.
ماده 11. وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی‌مجری این قانون خواهند بود.
ماده 12. سازمان تامین‌اجتماعی‌مکلف‌است‌هزینه‌های‌موضوع این‌قانون را منحصرا از محل درآمدهای ناشی از آن تامین نماید.
هزینه‌های اداری و پرسنلی هر دو دستگاه مجری قانون به‌طوری که‌از 10% میزان مقرری پرداختی به بیمه‌شدگان تجاوز ننماید با تاییدوزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزیر کار و امور اجتماعی‌تعیین و تخصیص داده می‌شود.
ماده 13. زمان اجرای این قانون از زمان اتمام قانون آزمایشی بیمه‌بیکاری 6/5/1369 لازم‌الاجراست.
ماده 14. آیین‌نامه اجرایی این قانون ظرف یک ماه توسط وزارت‌کار و امور اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی تهیه و به تصویب‌هیأت وزیران خواهد رسید.
قانون فوق مشتمل بر چهارده ماده و بیست و یک تبصره در جلسه‌علنی روز دوشنبه مورخ بیست و ششم شهریور ماه یکهزار و سیصدو شصت و نه مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ/7/1369 به تایید شورای نگهبان رسیده است.
رییس مجلس شورای اسلامی
مهدی کروبی
