اواخر روزهای تابستان دستورالعملی در خصوص نحوه استفاده دفاتر اسناد رسمی از سامانه ثبت الکترونیک اسناد (ثبت آنی) از سوی رییس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ابلاغ شد. در اجرای بند «و» ماده ۴۶، بند «ب» ماده ۴۸ و بند «م» ماده ۲۱۱ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و بند (ج) ماده ۱۲ قانون ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد و نیز ماده ۳۷ قانون مدیریت خدمات کشوری، نحوه استفاده دفاتر اسناد رسمی از سامانه ثبت الکترونیک اسناد در شش ماده و هشت تبصره اعلام شد که بر اساس ماده یک این دستورالعمل، سردفتران اسناد رسمی مکلف شدند از ۲۶ شهریور امسال تمامی اسناد رسمی و امور تبعی آن را از طریق سامانه ثبت الکترونیک اسناد به نشانی www.ssar.ir تنظیم و صادر کنند.
از زمان ابلاغ این دستورالعمل تا کنون حدود یک ماه می‌گذرد. شاید به جرات بتوان گفت زمانی که یک ستورالعمل برای نخستین بار اجرایی می‌شود، به طور طبیعی گله و شکایاتی به دنبال دارد. علاوه بر مخالفانی که منافع خود را از اجرای این دستورالعمل در خطر می‌بینند، معایبی وجود دارند که در زمان اجرایی شدن، خود را نشان می‌دهند و کارشناسان و متخصصان حوزه الکترونیکی شدن ثبت اسناد در صدد رفع آنها برمی‌آیند تا دیگر جای هیچ گله و شکایتی باقی نماند. اما امر مسلم در تاثیرها و واکنش‌های مثبت و مطلوبی است که در این مدت و با اجرای دستورالعمل ثبت آنی شکل گرفته است و به مرور زمان نیز بیشتر و بهتر خواهد شد.
استقبال مردم
حیدر بحرانی، رییس‌کل دادگستری استان بوشهر در گفت‌وگو با «حمایت» درباره روش‌های نوین در مسایل الکترونیک اظهار کرد: ابزار و شیوه نوین در مسایل الکترونیک مرتبط با امور روزمره مردم است و می‌تواند آثار مثبتی برای روند سریع کار آنان داشته باشد. وی با بیان اینکه مردم نیز از این دستورالعمل استقبال کردند، گفت: شیوه ثبت آنی اسناد در شیوه دادرسی و جلوگیری از اطاله دادرسی نقش عمده‌ای دارد و مردم از طریق آن می‌توانند از مفاد پرونده‌های خود مطلع شوند و در تعیین اوقات پرونده‌ها و امور رسیدگی به آن نقش ایفا کنند.
بحرانی ادامه داد: به رغم اینکه در این روش مشکلاتی بروز پیدا کرد، با مدیریت صحیح سازمان ثبت و رفع مشکلات کلان در نخستین موعد زمانی، از ادامه یافتن مشکلات و منفی شدن نظر مردم و سردفترداران برای بازگشت به روش ثبت سنتی جلوگیری شد. رییس‌کل دادگستری استان بوشهر یادآور شد: استفاده از شیوه ثبت آنی اسناد اقدامی شایسته و مفید ارزیابی می‌شود و در ارتقای شیوه خدمات‌دهی به مردم بهتر از روش سنتی عمل می‌کند بنابراین خوشحال هستیم که این موضوع از سوی قوه قضاییه برای اجرا ابلاغ شد. وی در پایان سخنان خود، حمایت مسئولان قضایی را از روند اجرای بهتر این روش اعلام و چشم‌انداز خوبی برای ادامه آن ترسیم کرد.
ثبت آنی به کاهش فساد مالی می‌انجامد
ذبیح‌الله خداییان، رییس‌کل دادگستری استان فارس نیز در گفت‌وگو با «حمایت» با اشاره به مزایای روش ثبت آنی اسناد گفت: تسریع در صدور اسناد از جهات مختلف دارای اهمیت است که مهم‌ترین آنها به تثبیت مالکیت‌ها بازمی‌گردد.
وی ادامه داد: بسیاری از موارد دعاوی در دادگستری‌ها به دلیل نداشتن سند مالکیت است که با تسریع در صدور تثبیت اسناد مالکیت به این دعاوی خاتمه داده می‌شود. خداییان با بیان اینکه تسریع در ثبت اسناد باعث پیشگیری از فساد اداری می‌شود، افزود: علاوه بر کاهش فساد، در کاهش هزینه‌ها و صرف وقت مردم نیز تاثیرگذار است. همچنین در پاسخ استعلاماتی که به دادگستری‌ها و سایر بخش‌های قضایی می‌شود، ثبت آنی می‌تواند در کاهش اطاله دادرسی کمک کند و در صدور اسناد متقن تأثیرگذار باشد.
استان فارس پیشتاز در اجرای ثبت آنی اسناد
عبدالحسین رامشی، مدیر کل ثبت اسناد و املاک استان فارس نیز با تأیید سخنان رییس دادگستری این استان، در گفت‌وگو با «حمایت» اظهار کرد: استان فارس در هفته نخست اجرای این طرح ثبت نزدیک به 8 هزار سند را از طریق ثبت آنی به انجام رساند و هم اکنون بیش از 80 هزار سند در این استان به ثبت آنی رسیده است. وی ادامه داد: در حال حاضر تمام دفاتر به سامانه الکترونیکی ثبت اسناد مجهز شدند و اسناد خود را بر اساس آن تنظیم می‌کنند اما با توجه به اینکه این دستورالعمل تازگی دارد مانند هر برنامه دیگری مشکلات و نواقصی به شکل کلی و جزیی دارد که با مرور زمان از سوی سازمان ثبت اسناد کشور حل و فصل می‌شوند.
رامشی با اشاره به اخباری که در گوشه و کنار مبنی بر نارضایتی برخی از سردفترداران اعلام می‌شود، تصریح کرد: روند خوبی در ثبت اسناد پشت سر گذاشته شد و همه دفترداران استان فارس رضایت‌مندی خود را اعلام کردند؛ حتی در این خصوص استان فارس به دلیل عملکردی که در ثبت آنی اسناد داشته است، در رده نخست تا سوم قرار دارد. وی به جوسازی‌هایی که برخی از مخالفان اجرای این طرح ایجاد می‌کنند اشاره کرد و گفت: دستورالعمل ثبت آنی اسناد برای شفاف سازی در سامانه ثبت اسناد به وجود آمده است از این رو ممکن است دست عده‌ای که از طریق سامانه ثبت به شیوه سنتی اقدام به فساد می‌کنند، بسته شود و دیگر قادر به اعمال تغییر در وضع اسناد نشوند و به همین دلیل مخالفت خود را اعلام می‌کنند.
رامشی یادآور شد: همچنین نبود زیرساخت مناسب مخابراتی در برخی از نقاط کشور باعث تشدید جوسازی علیه اجرای روش ثبت آنی اسناد شد اما با اقدام‌های مطلوب و به موقع سازمان ثبت اسناد کشور و مدیریت خوب آقای تویسرکانی این مشکلات حل و فصل شد تا بهانه‌ای برای مخالفان به وجود نیاورد. به گفته این مقام مسئول، سامانه ثبت آنی اسناد، تمام دفاتر ثبت اسناد را از دفتر و سندهای سفید امضا می کند و یا تک امضایی خالی و از پرداخت‌های غیرقانونی و غیرشرعی نیز جلوگیری می‌کند.
حذف کاغذبازی با اجرای ثبت آنی اسناد
مهران موسوی زاده، مدیرکل ثبت اسناد استان گلستان نیز در گفت‌وگو با «حمایت» اظهار کرد: دستورالعمل استفاده دفاتر اسناد رسمی از سامانه ثبت الکترونیک اسناد در اوضاع امروز تا حدود بسیاری روی غلتک افتاده است و تنها ایرادهای جزیی در نرم‌افزار این سامانه وجود دارد که آنها نیز در حال بررسی و رفع است.
موسوی زاده در ادامه سخنان خود با اشاره به مزایای ثبت آنی اسناد خاطرنشان کرد: یکی از عواملی که همواره برای مردم و حتی دفاتر ثبت اسناد مشکل آفرین بود، سفید امضا ماندن برخی اسناد بود که با الکترونیکی شدن ثبت اسناد بروز این اتفاق دیگر امکان پذیر نیست و دفترداران مجبور هستند تا برای تکمیل روند یک ثبت سند به شکل قانونی، تمام عوامل موثر در معامله و یا انتقال سند را در زمان ثبت حاضر کند.
مدیرکل ثبت اسناد استان گلستان ادامه داد: همچنین سامانه الکترونیکی شدن ثبت اسناد از عواملی مانند جعل سند جلوگیری می‌کند و تاخیری را که برای گرفتن یک استعلام صورت می‌گرفت به جلو می‌اندازد. به طوری که یک دفتردار دیگر مجبور نیست درخواستی برای استعلام صادر کند و مدتی برای پاسخ آن منتظر بماند. آنان می‌توانند به وسیله این سامانه در زمان بسیار اندک مراحل ثبت اسناد را که یکی از آنها استعلام است، انجام دهند.
وی تصریح کرد: در شیوه ثبت آنی اسناد،کاغذبازی هم حذف شده و این موضوع باعث کاهش چشمگیر در شکل گیری تخلفاتی مانند کلاهبرداری و جعل سند شده است.
موسوی زاده با بیان اینکه بخش زیادی از سردفتران از اجرای ثبت آنی اسناد اعلام رضایت کرده‌اند، گفت: ثبت آنی به رغم اینکه در ابتدای مراحل اجرا، به دلیل فیبر نوری و پهنای باند محدود برخی از سردفتران مشکلاتی در دسترسی به این سامانه به وجود آورد اما با رفع این مشکلات، رضایت آنان نیز کامل شد زیرا سهولت کار دفترداران را به دنبال داشت.مدیرکل ثبت اسناد استان گلستان افزود: دفترداران با افزایش پهنای باند و فیبر نوری سرعت اینترنت خود، مشکلات اختلال در سامانه را رفع کردند و توانستند به سهولت به این امکانات الکترونیک دسترسی داشته باشند.
وی با ابراز خشنودی از اینکه دستورالعمل استفاده دفاتر اسناد رسمی از سامانه ثبت الکترونیک اسناد رو به پیشرفت است، گفت: ثبت آنی اسناد علاوه بر امور جاری مربوط به اسناد کلی، در اسناد تبعی مانند گواهی عزل وکیل که نیاز به ثبت سند جدیدی است در مدت زمان محدود، پیشرفت خوبی داشته است.
ثبت آنی؛ بهداشت حقوقی اسناد مالکیت است
کاظم به‌پائی، مدیر کل ثبت اسناد استان آذربایجان شرقی نیز در گفت‌وگو با «حمایت» با بیان اینکه سامانه الکترونیکی ثبت اسناد نقش بسزایی در تثبیت حقوق شهروندان و تسریع در طی مراحل ثبت مالکیت و افزایش نظارت بر عملکرد در مراحل ثبت مالکیت افراد داشته است، گفت: سازمان ثبت اسناد و املاک کشور نیز با قدمت و سابقه یک‌صد ساله خویش در عبور از ثبت سنتی به سوی ثبت نوین با تلاش و مساعدت‌های مقامات عالی سازمان و ریاست معظم قوه قضاییه گام‌های مهمی در جهت ثبت الکترونیکی و کاداستر برداشته است.
وی ثبت آنی را مصداق بهداشت حقوقی عنوان کرد و افزود: در روش ثبت آنی اسناد به اعتبار اسناد تنظیمی توجه ویِژه‌ای شده است و مقدمات آسانی را برای هر خریدار و فروشنده‌ای به منظور تحقیق و بررسی،مشاهده عینی و اعتبار اسناد تنظیمی فراهم کرده است که به نوعی مصداق بهداشت حقوقی به آن تعلق می‌گیرد.
به گفته به‌پائی، مقوله جعل اسناد که مدت‌ها از سوی افراد سودجو اتفاق می‌افتاد با اجرای این طرح دیگر جایگاهی نخواهد داشت و دفاتر اسناد رسمی و سردفتران جایگاه اصلی خودشان را پیدا خواهند کرد.
وی یادآور شد: همچنین ثبت آنی احتمال افزایش یا کاهش کلمه یا کلماتی از متن اسناد نوشته شده را به افرادی که نامحرم برای اسناد مردم هستند نخواهد داد.
