الهام صادقی-تعداد زیادی از فعالان عرصه مقابله با ویروس HIV بر این باورند که سرانجام جهان به نقطه آغاز «عصر پایان اپیدمی ایدز» رسیده، بیماری که ۳۰ سال گذشته منجر به مرگ و بیماری میلیون‌ها انسان شده است.
نکته مهم اینکه تعداد افرادی که به تازگی و در طول یک سال اخیر به این ویروس آلوده شده‌اند کمتر از شمار افراد با تست مثبت HIV است که به تازگی به گروه‌های مصرف‌کننده داروهای مقابله با این بیماری پیوسته‌اند. این در حالی است که به رغم همه این موارد این روز‌ها کشور ما با تغییر الگوی انتقال ایدز مواجه شده است، به زبان ساده‌تر همانطور که مسئولان حوزه بهداشت و درمان کشور می‌گویند، ورود موجب سوم ابتلا به این بیماری که در نتیجه روابط جنسی محافظت نشده صورت می‌گیرد خود به دغدغه‌ای برای متولیان امر تبدیل شده است. هر چند که تلاش می‌شود تا با ارائه راهکار‌ها و اطلاع رسانی به افراد در معرض خطر یا همان اشخاصی که رفتارهای پر خطر دارند مانند معتادان به نحوی برنامه ریزی شود تا این موج نیز هرچه زود‌تر فرو نشیند. آمارهای جهانی نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۲ در جهان ۳۵ میلیون و ۳۰۰ هزار مبتلا به ایدز داشته‌ایم که سالانه ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بیمار جدید به این آمار اضافه می‌شود. همچنین در همان سال نیز یک میلیون و ۶۰۰هزار نفر به علت ابتلا به ایدز فوت شده‌اند. دیگر اینکه هزینه‌های این بیماری طی آن سال ۹. ۱۸ میلیارد دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود این عدد در سال ۲۰۱۵ به ۲۴ میلیارد دلار برسد.
28 یا 90 هزار نفر؟
درباره وضعیت این بیماری در کشور ایران باید گفت که نخستین بیمار کشور ما در سال ۱۳۶۷ شناسایی شد و بر اساس آمار منتهی به شهریور ۹۲ و تخمین وزارت بهداشت هم اکنون ۹۰ هزار مبتلا به این عارضه در کشور وجود دارد هر چند آمارهای غیررسمی تا ۱۲۰ هزار نفر را اعلام می‌کند. آمار و ارقامی که رحمت اله حافظی در کسوت رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران ان یاد می‌کند. نکته جالب اینکه متولیان وزارت بهداشت و درمان آمار رسمی را کمی بیش از 28 هزار نفر عنوان می کنند که به طور قطع باید گفت آمار وزارتخانه ای باید مستندتر باشد. به گفته وی اگر بخواهیم دسته بندی جنسی در این زمینه داشته باشیم باید به این نحو آن را مشخص کرد که از این تعداد زنان ۱۱ درصد و مردان ۸۹ درصد مبتلایان را شامل می‌شوند. از سوی دیگر بیش از ۵ هزار نفر از مبتلایان به HIVدر ایران فوت کرده‌اند و اقدامات پیشگیرانه و درمانی برای مبتلایان به ویروس HIV در حال انجام است. در حوزه درمان نیز همانطور که علی سیاری، معاون بهداشتی وزیر بهداشت می‌گوید: ۴ هزار و ۲۰۰ نفر تحت درمان قرار دارند که دارو دریافت می‌کنند البته دارویی وجود ندارد که به طور کامل ایدز را از بین ببرد بلکه می‌تواند پیشرفت و عوارض آن را به حداقل برساند. با این وجود نباید غافل شد که یکی از مشکلات منطقه و از جمله کشورما این است که با آهنگ جهانی حرکت نکردیم، یعنی میزان ابتلا سیر صعودی دارد و نشان می‌دهد خیلی عقب هستیم، در حال حاضر در کشور اپیدمی گسترده نداریم، چرا که زمانی می‌گویند اپیدمی که سطح شیوع به یک درصد برسد. براساس آمار و ارقامی که سیاری ارائه می‌کند، حدود ۱۵ صدم درصد جمعیت ۱۵ تا ۶۰ سال کشور به ویروس ایدز مبتلا هستند، البته در برخی گروه‌ها میزان شیوع بالا‌تر است، در معتادان تزریقی ۱۵ درصد و در زنان با رفتار جنسی پرخطر ۴. ۵ درصد است. گفته می‌شود اگر ۵ درصد ابتلای ایدز در جامعه‌ای وجود داشته باشد، آن جامعه به حد بحران رسیده که ما در این دو گروه به بحران رسیده‌ایم. درباره راه‌های انتقال ویروس HIV نیز اشاره به این نکته ضرورت دارد که راه انتقال از طریق اعتیاد تزریقی ۴۵. ۵ درصد، آمیزشی ۲۶. ۸ درصد و مادر به کودک ۲. ۹ درصد به ثبت رسیده است که خوشبختانه این رقم در کشور ما کمتر بوده و مسئولان امر بهداشت و درمان نیز تدابیری را در دستور کار خود دارند که آن را به صفر برسانند. اما جدا از بحث رفتارهای پرخطر که این روز‌ها خود عامل مهمی برای انتقال این عارضه شده است و به نظر می‌رسد اطلاع رسانی و اتخاذ تدابیری با این رویکرد بهترین راه برای پیشگیری از آن است باید گفت، خطراتی که معتادان را به دلیل استفاده از سرنگ‌های مشترک و آلودذه تهدید می‌کند نیز موضوعی است که نباید از آن غافل شد. زیرا که هر فرد مبتلا به ویژه شخصی که خود اطلاعی از بیماری‌اش ندارد ناقلی سیار است که می‌توان به شیوه‌های مختلف افراد را به این ویروس پرخطر مبتلا کند.
اجرای برنامه چهارم استراتژیک مقابله با ایدز از سال ۹۴
به هر حال معاون بهداشتی وزیر بهداشت از تدوین برنامه چهارم استراتژیک مقابله با ایدز خبر می‌دهد و اینکه برنامه مورد نظر ازسال آینده اجرایی خواهد شد. همچنین برنامه جدید مراقبت و درمان با استفاده از آخرین دستاوردهای جهان تهیه و به تصویب کمیته کشوری مراقبت و درمان رسیده و به دانشگاه‌ها اعلام شده است. واقعیت این است که کنترل زنجیره انتقال ایدز در ایران سخت است، اگر بتوانیم آن را متوقف کنیم گام مهمی در این راستا برداشته‌ایم. براین اساس لوازم و ابزار پیشگیری باید دراختیار گروه‌های پرخطر قرار گیرد، چرا که ۱۵ تا ۲۰ درصد معتادان تزریقی از سرنگ مشترک استفاده می‌کنند و سالانه تا ۱۲ شریک و ۸ نوبت از سرنگ مشترک استفاده می‌کنند. علاوه براین سیاری در لابلای اظهاراتش به راه اندازی ۱۱ مجموعه آزمایشگاهی در این زمینه اشاره می‌کند اینکه قدم بعدی برای زنان با رفتار پرخطر جنسی و شرکای آنهاست که باید شرایط ایمنی را فراهم کنیم که تبلیغ آن در جامعه ما سخت است. دیگر اینکه دراختیار گذاشتن دارو هم نکته مهمی است. البته هر بیمار ۲ میلیون تومان هزینه درمانش می‌شود، اما اگر بیماری مقاوم شده باشد، ۵ تا ۱۰ برابر هزینه‌اش افزایش می‌یابد، به همین دلیل دولت وظیفه دارد افراد مبتلا را شناسایی و تحت درمان قرار دهد و قدم دیگر این است که حمایت اجتماعی از آنان شود چرا که از جامعه فقیر و بیکار هستند.
گلایه مسئولان بهداشتی کشور از برخی سازمان‌ها
اگر چه ایدز بیماری است که وزارت بهداشت به عنوان اصلیترین متولی امر بهداشت و درمان کشور باید در قالب برنامه ریزی برای کاهش آمار ابتلا و جلوگیری از انتقال بیماری به سایر افراد، همچنین کمک به مبتلایان بر آن نظارت داشته باشد؛ اما انگار این وزارتخانه چندان دل خوشی هم از سازمان‌های دیگری که می‌تواند باری را از دوشش بردارند ندارد. به عنوان مثال رئیس اداره ایدز وزارت بهداشت ضمن اشاره به انتقادات انجام شده در جهت کنترل، پیشگیری و درمان ایدز در کشور از تمام سازمان‌ها خواسته که در جهت پیشگیری از ابتلا به ایدز پای کار آمده و وزارت بهداشت را کمک کنند. عباس صداقت به طور مستقیم هلال احمر را خطاب قرار داده از این سازمان خواسته است سکوت خود را بشکند و از پتانسیل سازمان جوانان و این همه نیروی جوان داوطلب استفاده کند. به عبارتی برای پیشگیری و کنترل این بیماری پای کار بیاید، زیرا که این ماموریت برای همه است. دیگر اینکه وزارت بهداشت تنها وظیفه تشخیص و درمان را دارد. بنابراین همه سازمان‌ها باید در پیشگیری از ابتلا به ایدز به ما کمک کنند.
