از مدت‌ها پیش صاحب نظران و مسئولا‌ن قضایی کشور بر استفاده از روش‌های علمی‌به واسطه فن‌آوری‌های نوین تأکید داشته‌اند.استفاده از اطلا‌عات رایانه‌ای به گونه است که حتی با چینش اطلا‌عات به واسطه یک نرم‌افزار در کنار هم و بدون دخل و تصرف‌های اساسی نتایج غیرقابل باوری برای دستگاه‌های قضایی تمامی‌کشور‌ها حاصل می‌شود. نتایجی که می‌تواند اثرات غیرقابل انکار و قابل توجهی در زمینه‌های کشف جرم، پیشگیری از آن و ...در بر داشته باشد. به همین دلیل بررسی، تحقیق، سرمایه‌گذاری و آموزش پیرامون استفاده از فن‌آوری‌های روز که زیر سایه پیشرفت علم و خلا‌قیت بشر به وجود آمده، نباید صرف هزینه تلقی شود که اختصاص اعتبار و اهمیت درخور به این امر می‌تواند در پیشگیری از جرایم بسیاری دستگاه قضایی و درنهایت جامعه را یاری دهد.
در متن زیر روشی تحلیلی با عنوان _"نقشه برداری جرم" شامل تاریخچه، پیدایش این روش، تحلیل و نیز تجسم عینی جرایم، مراحل ایجاد نقشه جرم و مشکلا‌ت احتمالی در تهیه نقشه جرم از نظر شما خواننده گرامی می‌گذرد.نقشه‌برداری از جرم یک روش تحلیلی برای بررسی و پیش‌بینی جرایم است که با وجود پیشینه نسبتاً طولا‌نی، با توسعه سامانه‌های نمایگان جغرافیایی از جمله نرم افزار سامانه اطلا‌عات جغرافیایی، اساساً متحول شده است.
نقشه برداری جرم یک روش علمی است که در آن با استفاده از ثبت رویداد جنایات و جرایم کیفری از جمله قتل‌های زنجیره‌ای، تجاوز به عنف، آتش افروزی و سرقت می‌توان محتمل‌ترین محل رویداد جرایم را مشخص کرد و احتمال حضور مجرمان در نقاط مختلف شهر یا منطقه را تعیین نمود. اساس این روش ارتباط دادن بین محل جغرافیایی جرایم، نحوه رویداد و ویژگی‌های جرایم زنجیره‌ای و چگونگی انتخاب قربانیان و محل جنایت است. اطلا‌عات تکمیلی با استفاده از گزارش‌های پلیس، گشتی‌ها، پزشکی قانونی و تحقیقات محلی، داده‌های مرتبط با وسایل نقلیه و پایگاه داده‌های مجرمان و مظنونان افزوده می‌شود ودر نهایت کانون‌ها‌ی حساس و _جرم خیز مشخص می‌گردد. این سامانه کمک شایانی برای افزایش کارآیی تحقیقات پلیس و پیشگیری از جرم است. البته این سامانه معماهای پلیسی را حل نمی‌کند؛ بلکه روشی را برای ساماندهی حجم عظیمی از اطلا‌عات که معمولا‌ً در این گونه پرونده‌ها بدست می‌آورند، فراهم می‌نماید. نقشه‌های جرم در واقع سرنخ‌هایی هستند که اگر به خوبی تحلیل و پیگیری شوند به یافتن مجرمان و کشف این معماها کمک خواهند کرد.
بنابر اطلا‌عات موجود نقشه‌برداری جرم به طور گسترده اولین بار در اوایل قرن نوزدهم شروع شد. آن هنگام برای نخستین بار تلا‌ش شد که الگوی محلی جرایم را به تصویر بکشند. این کار ابتدا با الصاق سوزن‌هایی که سرهای رنگی داشتند روی نقشه‌های جغرافیایی شهر آغاز شد. در طی 60 سال بعد پیشرفت‌های خوبی در این زمینه حاصل شد، به طوری که نقشه‌های منطقه‌ای و ناحیه‌ای از جرایم فراهم شده بود. رفته رفته شاخص‌های تحلیلی برای بررسی جرم شکل گرفت.از جمله نسبت دزدی‌ها به جمعیت آن ناحیه یا نسبت دزدی‌ها به اماکن منطقه که می‌توانست مبنای مقایسه باشد. در دهه‌های هشتادو نود قرن بیستم طرح‌های "پیشگیری از جرم با طراحی محیط" یا " جرم شناسی محیطی" مطرح شد که در هر دو عامل " مکان" مورد توجه قرار گرفته است. در این طرح ریزترین اطلا‌عات محلی از جمله کوچه‌ها، باغ‌ها، فضاهای سبز، اماکن عمومی، مغازه‌ها، اماکن تجاری، آسانسورها و .. ثبت می‌شد.
سپس رویداد حوادث در نقشه پیاده شده و تحلیلگر به بررسی ارتباطات احتمالی بین داده‌ها می‌پرداخت. در جرم شناسی محیطی هم بررسی روابط میان مجرم، قربانی جرم و محل وقوع آن مورد ارزیابی قرار می‌گرفت. در اواخر دهه نود و اوایل قرن بیستم نقشه جدیدی عرضه شد که امکان این گونه علا‌مت‌گذاری‌ها را روی نقشه فراهم و روند جرم را تحلیل می‌کرد. اوج بلندای این وادی ارائه سامانه‌های پیشگویی جرم خواهد بود که بسیار هیجان انگیز و تحول برانگیز خواهد بود.
تحلیل جرم:
در نقشه‌برداری جرم، عملکرد مجرمانه از سه دیدگاه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد:
الف) تحلیل شیوه یا الگوی جرم: رویداد جرایم از نظر مکان، زمان و نحوه شکل‌گیری همیشه هم تصادفی نیست؛ بلکه اغلب تا حدی به ساختار و ویژگی‌های محل جرم بستگی دارد. جرایم معمولا‌ً در اماکنی روی می‌دهد که مجرمان بتوانند با توجه به مزایا و معایب و خطرات موجود قربانیان مناسبی پیدا کرده یا به اهداف ارزشمندی دست یابند . بررسی الگوی جغرافیایی، توالی زمانی و ارتباط جرم با حوادث قبلی و مقایسه داده‌های حاصله با پایگاه داده‌های مجرمان سابقه‌دار و افراد مظنون، شناسایی عاملا‌ن عمل مجرمانه یا جنایت رخداده را آسان‌تر می‌کند.
ب) تحلیل موضوع: با استفاده از نقشه‌برداری جرم می‌توان بر محور حل مسئله، مسائل اجتماعی و زمینه‌های جرم را بررسی کرده و نتیجه روش‌های اعمال شده را ارزیابی کرد. مثلا‌ً افسران پلیس می‌توانند نتیجه اقدامات تأمینی خود را با استفاده از تحلیل " پیش آزمون پس آزمون" به صورت آماری سنجیده و تغییرات الگوی جرم را تحلیل کنند.
ج) تحلیل عملیات: با استفاده از نقشه‌های جرم می‌توان با توجه به حجم کاری و حساسیت جرم‌خیزی هر ناحیه، در سازماندهی کارکنان، تعیین حوزه‌های استحفاظی و تنظیم برنامه‌های استراتژیک منطقه‌ای عملکرد بهتری داشت و تدابیر امنیتی، قوانین ساخت و ساز و طرح‌های شهری را بهتر شکل داد و برای برخی از مراکز عمومی(مراکز آموزشی، سازمان‌ها‌ی عمومی، پلیس، دادگاه‌ها و کارگزینی‌ها) پایگاه‌های داده‌های مشترک ایجاد نمود. با استفاده از این نقشه‌ها حتی می‌توان اماکن تردد مجرمان را با توجه به نقاط حساس کنترل کرد و در هنگام مناسب اخطارهای پیشگیری از وقوع جرم را داد و بالا‌خره این‌که استفاده از محاسبات پیچیده آماری می‌تواند از داده‌های خام نتایج _حیرت آوری به دست دهد. مثلا‌ً نقاط احتمالی مخفی شدن مجرمان و حتی فاصله احتمالی تا این افراد را به ما نشان دهد.
نقشه جرم:
یکی از ضررهای نقشه جرم ساختن نقشه‌هایی است که به استفاده از تصاویر مشهود و نقاط مرجع عینی، به درک دورنما و ماهیت جرم و ویژگی مجرمان یک منطقه کمک کند. این چنین نقشه‌ای برای مسئولا‌ن، فرماندهان، کارکنان قضایی و انتظامی‌و حتی شهروندان بسیار قابل فهم است و به مصداق ضرب المثل " یک تصویر ارزش هزاران کلمه را دارد" یا به قول خودمان« شنیدن کی بود مانند دیدن» بسیار نزدیک است.استفاده از نقشه‌های دیجیتال ونمادها و رنگ‌های گویا در نقشه‌های واقعی شهر درک جدیدی از ارتباط جرم، مجرم و قربانی و اهداف جرم و نیز شاخص‌های زمانی ومکانی آن ایجاد می‌کند که قبلا‌ً به سختی با اعداد و ارقام در اذهان نقش می‌بست. نکته جالب توجه این‌که با استفاده از این سامانه می‌توان صحنه جرم و جنایات را به طور ملموس و دقیق از نظر ارتباطات زمانی و مکانی بازسازی کرده و قضاوت را آسان‌تر نمود.
مراحل ایجاد نقشه جرم:
1_ آموزش کارکنان یک نکته کلیدی است؛ چرا که باید مطمئن باشیم این سامانه در صورت راه‌اندازی کیفیت بالا‌یی را ارائه می‌دهد و جوابگوی نیازهای فوریتی و معمول مسئولا‌ن عملیاتی خواهد بود.
2_ ایجاد یک‌سری مجموعه‌های اطلا‌عاتی از داده‌های مرتبط با نقاط، خطوط، نواحی، محله‌ها، خیابان‌ها، کوه‌ها، کوچه‌ها، دریاچه‌ها، مسیل‌های آب، فضاهای سبز و باغ‌ها، اماکن تجاری و عمومی، مراکز آموزشی و ... در واقع نقطه شروع اصلی برای تهیه نقشه جرم است.
3_ مشخص کردن میزان دسترسی افراد حقیقی و حقوقی به داده‌های مربوط به جرایم_ ( از جمله مجرمان، حوادث و جرایم، جنایات، قربانیان، اطلا‌عات منطقه جرم و ...) با مشورت مسئولا‌ن قضایی و در ارتباط با سامانه اطلا‌عات قضایی مرحله مهم بعدی است.
4_ می‌توان داده‌های تصویری شامل بررسی گلوله ها، تصویر صحنه حادثه و مانند اینها را به اماکن جغرافیایی جرم لینک کرد تا افراد با توجه به اطلا‌عات از آن استفاده کنند.
5_ تکمیل نقشه جرم و تغییرات دائمی آن باید با استفاده از نمادهای مناسب مرحله پایانی و ادامه دار نقشه‌برداری جرم انجام شود.
مشکلا‌ت احتمالی در تهیه نقشه جرم:
ناکافی بودن کارکنان مورد نیاز یا آموزش ناکافی آنها، کمبود اعتبارات، عدم وجود سامانه‌های رایانه‌ای با کیفیت مورد نیاز و عدم توجه مناسب مسئولا‌ن سازمانی می‌تواند از موانع احتمالی پیش رو برای نقشه‌برداری جرم باشد که می‌توان با تدبیر مناسب از آنها پیشگیری کرد.
