از قدیم مرسوم بوده است که در ابتدای زندگی مشترک،زن با خود اسباب و اثاثیه ای که به جهیزیه معروف است به خانه شوهر می آورد.جهیزیه دادن از سوی خانواده عروس،برگرفته از یک نوع سنت و عرف دیرینه ایرانیان است.گرچه در قانون مدنی صحبتی از تهیه جهیزیه به عنوان یکی از وظایف زن به میان نیامده،اما متعارف است که هنگام ازدواج،زن مقداری از لوازم ضروری زندگی را تحت عنوان جهیزیهبه خانه شوهر می برد.
زمانی قرار بود جهیزیه باری از دوش جوان بردارد و ساختن یک زندگی مشترک را برایشان راحت تر کند.اما انگار این روزها جهیزیه خودش شده است باری بر دوش زوجین بخصوص خانواده دختر.حال بگذریم از اینکه این اسباب اثاثیه با چه زحمت و مشقت آن هم با چاشنی چشم و هم چشمی تهیه میشود.موضوعی که میخواهیم درموردش صحبت کنیم مربوط میشود به مردهایی که برچسب«شوهر جهیزه فروش» میخورند.شاید شما هم شنیده باشید ماجرای دامادهایی که وقتی اختلافات خانوادگی شان شدت میابد و پای طلاق وسط کشیده میشود برای لج و لجبازی یا شاید تلافی هم که شده روی محبت و تعهدی که مبنای پیوندشان بوده چشم می بندند و جهیزیه تازه عروس بینوا را چوب حراج میزنند و آغازگر بازی قایم باشک می شوند.
جهیزیه در مالک زن
هر یک از زوجین دارای اموال و دارایی جداگانه ای هستند؛بنابراین برخلاف تصور رایج جهیزیه جزو اموال مشترک زن و شوهر نیست.طبق قانون،جهیزیه مایلملک زن محسوب میشود.به زبان ساده تر جهیزیه مال زن است و تنها خود او هم میتواند هرگونه دخل و تصرفی نسبت به آن داشته باشد مگر اینکه زن خودش به شخص دیگری برای انجام معاملات یا هر نوع تصرفی در اموالش،به دیگری وکالت داده باشد.حتی زن حق دارد جهیزیه را قبل از طلاق از منزل شوهرش بیرون ببرد.
صورت برداری از جهیزیه
اخلاق همیشه بهترین تضمین برای سلامت خانواده است،اما برخی معتقدند کار از محکم کاری عیب نمیکند.آنها از همان اول مال خود را سفت میگیرند تا در آینده مجبور نشوند دیگران را متهم کنند.صورتبرداری از جهیزیه هم چنین حکایتی دارد.شما می توتنید از جهیزیه صورت برداری کنید و بعد خاطر جمع باشید که در صورت نیاز میتوانید یک مدرک معتبر در دادگاه رو کنید.بطور معمول برمبنای عرف هر محل،انتقال این اموال و صورت برداری از آنها مشخص میشود:برای مثال در برخی مناطق کشور مرسوم است که قبل از آغاز زندگی مشترک این اموال فهرست شده و بزرگترهای فامیل از هر دو طرف زیر آن را امضا میکنند.این فهرست تا زمانی که به امضای زوج نرسد و 2 نفر هم به عنوان شاهدزیر آن را امضا نکنند،اعتبار ندارد.
محدوده تصرف شوهر در جهیزیه
با اینکه جهیزیه از اموال زن است اما در زندگی تحت تصرف و استفاده مشترک هردو نفر است.در قانون از حقی که شوهر نسبت به جهیزیه دارد تحت عنوان«اباحه تصرف»یاد شده است.اباحه تصرف یعنی اینکه شوهر تا زمان بقای زندگی مشترک،فقط حق استفاده از منافع این اموال را دارد.
شوهر ضامن سلامت جهیزیه نیست
شوهر مسئول خرابی،نقص،گم شدن یا از بین رفتن هیچ یک از اموال زن نیست مگر اینکه بطور عمدی باعث از بین رفتن آنها شود.از نظر حقوقی جهیزیه نزد شوهر امانت نیست مگر این که عنصر«سپردن»احراز شود.بنابراین اگر شوهر جهیزیه را بفروشد هرچند که باید عین یا مثل یا قیمت آنها را برگرداند ولی مرتکب«جرم خیانت در امانت» نشده است.بنابراین اگر جهیزیه را صورت برداری کرده اید و از شوهر رسید گرفته اید به این معنی نیست که او امین جهیزیه شما شده است یا تضمین کرده است که اتفاقی برای آنها نیفتد.این صورت برداری فقط برای ثابت کردن مالکیت زن مفید خواهد بود و در هنگام اختلاف به کمک زن خواهد آمد.البته طبق آرای دیوان عالی کشور،داشتن قبض رسید جهیزیه از مرد برای مطالبه آن به تنهایی کافی نیست بلکه زن باید ثابت کند که جهیزیه در منزل زن باقی است.فایده قبض رسید جهیزیه،این است که مرد نمیتواند نسبت به آن ادعای مالکیت کند.
جرم شوهر جهیزیه فروش
اگر خواستید از از شوهری که جهیزیه را فروخته است شکایت کنید،عنوان مناسب برای این شکایت«فروش مال غیر»خواهد بود اگر دادگاه شوهر را به جرم«فروش مال غیر»محکوم کند،مثل«کلاهبردار»با وی برخورد خواهد شد و همان مجازاتی که برای کلاهبرداری پیش بینی شده است برای این مجرمان هم در نظر گرفته خواهد شد.علاوه بر این باید عین مال یا در صورت نبودن عین مال،مثل یا قیمت آن را به زوجه برگرداند و برای این امر نیاز به تقدیم دادخواست حقوقی نیست.
به کجا باید شکایت کرد
برای شکایت از مرد جهیزیه فروش،باید به«داسرای محل وقوع جرم»یعنی دادسرایی که جهیزیه در آن حوزه فروخته شده است مراجعه کنید اما اگر بخواهید به جای طرح دعوای کیفری،از طریق مراجع حقوقی دعوای خود را پیگیری کنید باید دادخواست استرداد جهیزیه را در«دادگاه محل اقامت زوج»طرح و اقامت کنید.
