گفتار اول: کلیات حد زنا
مفهوم بکارت
سؤال
الف. منظور از باکره چیست؟ آیا منظور عدم ازاله پرده بکارت است؟ آیا منظور عدم آمیزش جنسی است؟ حتی اگر پرده بکارت سالم باشد؟ زیرا در پرده بکارت از نوع اتساعی آمیزش صورت می‌گیرد اما پرده به قوت خود باقی است. آیا منظور عدم ازدواج قبلی است؟ بدین معنا که معقودۀ کسی نبوده باشد؟
ب. آیا عدم بکارت (ثیبوبت) عیب محسوب میشود و نقش عرف در این مورد چیست؟
پاسخ
الف. تشخیص مفهوم بکارت در موارد مختلف فرق می‌کند و در هر صورت در مورد شرطیت اجازۀ ولی (پدر یا جد پدری) برای ازدواج دختر باکره در موارد سه گانه (ازاله بکارت توسط دست و امثال آن، عقد بدون ازاله و آمیزش بدون ازاله بکارت) باید احتیاط شود و از ولی اجازه گرفته شود.
تبدیل شیوه مجازات در مجازات‌های منصوص
سؤال
اگر مردی یا زنی به حکم دادگاه طبق موازین شرعی محکوم به رجم شود آیا می‌توان نحوه قتل را به غیر از سنگسار تغییر داد یا نه با عنایت به اینکه دشمنان انقلاب اسلامی مترصدند بهانه‌ای به دست آورده و دین مقدس اسلام را در نظر جهانیان با عنوان کردن بعضی از احکام اسلام که برای غیر مسلمان‌ها تازگی دارد و شاید عجیب بنماید و با مذاق و قوانین کشوری آنها تطبیق نمی‌کند مشوّه جلوه دهند و در تبلیغات‌شان بر علیه انقلاب اسلامی مطالبی نیز در حول و حوش آن بیفزایند تا سجع و قافیه شعر خود را در کوبیدن انقلاب و اسلام درست کنند بدون این که به مزایا و نتایج حاصله از آن بپردازند لذا مسأله فوق مطرح گردید.
پاسخ
ممکن است گفته شود که در مواردی که حکم شرعی آن قتل به کیفیت رجم است مثل زنای محصنه که بینۀ اثبات شود در صورت تعذر رجم اصل قبل ثابت است ولی اگر حکم شرعی مورد رجم است نه قتل به این کیفیت مثل مورد اقرار که اگر زانی از حفیره فرار کند حد ساقط میشود، به تعذر رجم مشروعیت قتل ثابت نیست.
گفتار دوم: شرایط زنای موجب حد
1- بلوغ
مجازات زنای نابالغ با محارم
سؤال
طبق فتاوای مراجع عظام مجازات زنا با محارم قتل است. ظهور فتاوای صادره در این است که طرفین خلافکار هر دو کبیر و مکلف باشند. اگر یکی از طرفین به سن تکلیف نرسیده و صغیر محسوب شود یعنی مثلاً پسر پانزده سال را تمام نکرده و دختر سیزده ساله باشد تکلیف چیست؟
پاسخ
شرط ثبوت حد بلوغ است و برای غیر بالغ حد ثابت نیست ولی تعزیر ثابت است و دختر سیزده ساله بالغه است و پسر هم ممکن است پیش از اکمال پانزده سال قمری بالغ شرعی باشد و در صورت احراز بلوغ شرعی آنان حکم سایر بالغین را دارند.
2- اختیار
حکم ادعای اکراه از سوی زانی و زانیه
سؤال
اگر مرد و زنی هر دو ادعای اکراه در زنا می‌کنند قول کدام مقدم است؟
پاسخ
تقدمی در بین نیست و قاضی طبق موازین عمل می‌کند.
گفتار سوم: حد زنا
موارد ثبوت قتل در زنا
1- زنا با محارم
مجازات زنای با محارم نسبی غیر شرعی
سؤال
الف. آیا سرقت منافع عینی اموال موقوفه مانند سرقت مال موقوفه است که بر آن حد جاری نمیشود؟ (مثلاً ربودن میوه‌های باغی که موقوفه است).
ب. یک ماه تمام است که خواهری از شوهرش برادر خود را شیر می‌دهد. حکم شرعی چیست؟
ج. آیا حکم زنا با محارم نسبی (که حد قتل است) شامل نسب غیرشرعی مانند ولدالزنا نیز می‌گردد؟ به دیگر بیان آیا حکم قتل درباره زنای ولدالزنا با مادر خود و سایر محارم نسبی نیز جاری خواهد شد؟
پاسخ
الف. سرقت منافع اموال موقوفه، در حکم سرقت عین موقوفه است.
ب. اشکال ندارد.
ج. احوط عدم الحاق است. 30/2/1381.
2- زنای به عنف
مجازات زنای با صغیره
سؤال
زانی مردی است 20 ساله و مجرد و زانیه دختر صغیری 7 ساله – زانی مدعی است به تمایل و با خواست زانیه صغیره مرتکب زنا گردیده است آیا تمایل و عدم تمایل صغیره در مجازات زانی چه تأثیری دارد اگر زانی به عنف و اکراه صغیره را مجبور به زنا نکرده باشد آیا در مورد زانی بایستی حد جاری گردد و اساساً در مورد صغیره که فاقد اراده و اختیار لازم است عنف مصداق پیدا می‌کند یا خیر.
پاسخ
مجرد صغیره بودن مزنی بها حجت شرعی بر تحقق عنف و اکراه از سوی زانی نیست و تا عنف شرعا ثابت نشود حد شرعی زانی غیر محصن همان جلد و تازیانه است.
قضاوت و شرایط آن
حکم زنا با شخص بی هوش و مختل المشاعر
سؤال
1. در صورتی که پزشک یا فرد دیگری هنگام بی هوشی بیمار برای عمل جراحی با وی زنا کند، آیا زنای به عنف محسوب میشود؟
2. اگر در تیمارستانی، پزشک یا روانشناس یا فرد دیگری با دختران جوانی که مشاعرشان کامل نیست یا دچار اختلالات روانی هستند مرتکب زنا شود، آیا زنای به عنف است؟
3. آیا انجام آزمایشات پزشکی بر روی انسانها جهت اثرات جانبی برخی داروهای جدید در مقابل پولی که به آنها داده میشود جایز است؟ اگر افرادی که مورد آزمایش قرار می-گیرند غیر مسلمان باشند چه؟
پاسخ
1 و 2. در فرض سؤال زنای به عنف محسوب نمیشود.
4. اگر آنان راضی باشند و ضرر معتنابهی برای ایشان نداشته باشد اشکال ندارد. 14/6/1381.
گفتار چهارم: ادله اثبات زنا
ادلۀ اثبات جرم زنا، جایگاه اقرار در امور کیفری
سؤال
1. آیا در فقه اسلامی راه¬های ثبوت زنا به غیر از " 4 بار اقرار، 4 شاهد عادل یا 3 شاهد عادل به انضمام 2 شاهد عادله " راه دیگری نیز میباشد یا خیر؟
2. آیا اگر زن اقرار به زنا با اکراه نماید آیا این امر کافی برای جاری نمودن حد برای مرد میباشد؟ یا اینکه به استناد قاعده (اقرار العقلاء علی انفسهم نافذ) اقرار هر شخص صرفاً علیه خودش نافذ است؟
3. آیا قاضی میتواند علم خود را از طریق امور غیر مادی در واقع و صرفاً از طریق "الهام" به دست آورد یا خیر؟
پاسخ
راه های ثبوت زنا همان است که در کتب مربوطه ذکر شده است و اقرار در حق غیر نافذ نیست، و قاضی منصوب باید مطابق مقررات نصب عمل کند و در هر صورت رسیدگی به قضایای شخصیه موکول است به دادگاههای ذیربط.
مجازات تکذیب بینه در ثبوت زنا پس از اقامه بینه توسط زوج
سؤال
الف. اگر مردی بیّنه بر زنای زوجه¬اش اقامه کرده، پس از آن بیّنه را تکذیب کند، آیا حد قذف بر او ثابت است و نیز آیا حد زانیه ساقط میشود؟
ب. در فرض الف، اگر پس از قذف نه تکذیب قذف نمود و نه اختیار لعان کرد، آیا قذف ثابت است؟
ج. اگر حد قذف در فرض "ب" شروع به اقامه شود و در اثنای اجرای حد حاضر به لعان شد، اجابت میشود و آیا لعان همانطور که مسقط تمام حد است، مسقط بعضی از حد نیز میشود؟
پاسخ
الف. اگر مرد با الفاظ مخصوص که در کتب فقهی ذکر شده است، نسبت زنا به زوجه¬اش بدهد و از طریق بیّنه زنا ثابت نشود، حدّ قذف ساقط نمیشود ولی با فرض عدم ثبوت زنا حدّ زانیه ساقط است.
ب. اگر قذف با شرایطی که در آن معتبر است انجام گیرد، در فرض مرقوم ثابت است.
ج. هر وقت زوج حاضر به لعان شد، از او پذیرفته خواهد شد و با لعان، بقیه حدود ساقط است. 21/8/1382.
گفتار پنجم: اجرای حد زنا
حکم فرار محکوم از گودال رجم در صورت اثبات زنا با علم قاضی
سؤال
خانمی به جرم زنای محصنه به رجم محکوم گردیده نظر به اینکه در ماده 103 قانون مجازات اسلامی در صورت فرار محکوم علیها از گودالی که در آن قرار گرفته برای هر دو شق ادلۀ اثباتی جرم مذکور یعنی اقرار و بینه تعیین تکلیف شده لذا مستدعی است اعلام شود که:
در ما نحن فیه محکوم علیها که به استناد علم قاضی محکوم به رجم گردیده از گودالی که در آن قرار گرفته در حین اجرای حکم رجم فرار کند تکلیف چیست؟
پاسخ
علم قاضی حکم بینه را دارد مشروط بر اینکه علم قاضی علم قطعی مستند به حس باشد.
حکم قتل زانی توسط شوهر زانیه در غیر فراش
سؤال
شخصی با اعتقاد به اینکه داماش (شوهر دخترش) با همسر او زنا نموده است عمداً وی را به قتل رسانده است آیا علم به زنای با زوجه مجوز قتل میشود یا خیر؟ و آیا اعتقاد قاتل تأثیری در نوع قتل دارد و موضوع ملحق به باب: اعتقاد به مهدورالدم بودن مقتول میباشد یا خیر؟
پاسخ
عمل شنیع زنا به فرض ثبوت واقعی موجب مهدورالدم شدن زانی پیش از حکم حاکم شرع نیست، و اعتقاد غلط به مهدورالدم بودن شخص زانی مجوز قتل او نیست و تأثیری در مجازات قاتل ندارد.
گفتار ششم: آثار زنای با عنف و اکراه
1. مهرالمثل
حکم مهرالمثل و ارش البکاره در زنای با عنف و رضا
سؤال
پرداخت مهرالمثل و ارش البکاره در زنای به عنف و اکراه و غیر آن به زانیه باکره چه حکمی دارد؟
پاسخ
اگر خود زن زانیه است و به اختیار حاضر به زنا شده نه مهر حق دارد و نه ارش البکارۀ فانه لامهر لبغی، و بکارت را هم خودش اقدام به زوال کرده و ضمان در اتلاف با اذن معلوم نیست و اگر زن زانیه نیست مثل این که زنا به عنف یا اکراه باشد هم مهر ثابت میشود و هم علی الاحوط ارش البکاره لتعدد السبب المقتضی لتعدد المسبب و ا... العالم.
ضمان در زنای به عنف با ثیب
سؤال
الف. آیا در زنای به عنف با ثیّب، زانی ضامن مهرالمثل میباشد؟
ب. در صورت ثبوت مهر، آیا مهرالمثل نکاح دایم را ضامن است یا منقطع؟
پاسخ
الف. اگر مزنی بها راضی نشده استحقاق مهر دارد.
ب. این مهر از قبیل مهریه در نکاح نیست، بلکه نظیر مهر در وطی به شبهه است، و آن مقداری است که در مقابل استمتاعاتی که شده تعیین میشود. وا... العالم. 7/9/1378
ضمان در زنای با عنف و رضایت صغیره باکره
سؤال
الف. آیا زنای به عنف با دختر غیر بالغه باکره، موجب ضمان مهرالمثل میشود؟
ب. در صورت بلوغ دختر، در فرض فوق حکم چیست؟
ج. در صورتی که شخصی با وعده دروغین از ازدواج با دختر باکره¬ای زنا کرد (با توجه به مکره نبودن دختر) آیا زانی ضامن مهرالمثل است؟
پاسخ
الف. مهرالمثل را ضامن است و بنابر احتیاط ارش البکاره نیز دارد.
ب. تفاوتی ندارد.
ج. در فرض مذکور زنا فقط موجب حد است. وا... العالم. 15/1/1379.
مجازات ازله بکارت با توسل به فریب
سؤال
احتراماً به عرض میرساند: جوانی با وعده ازدواج سرنوشت دختری را دستخوش هوی و هوس خود قرار داده و از دختر ازاله بکارت نموده است. دختر به این موضوع اعتراف دارد. پزشک قانونی مراتب را تأیید کرده است. جوان در محکمه منکر عمل خود شده است اما دلالیلی مبنی بر معاشرت آنها وجود دارد احتراماً استفتاء مینماید آیا جوان، به ازدواج با دختر مجبور میشود یا خیر؟ و آیا برای زن مهرالمثل میباشد؟ و تکلیف دختر که فریب خورده است، چیست؟
پاسخ
پسر مجبور نیست و اگر دختر با علم حاضر به زنا شده مهر ندارد، و اگر در محکمه آنچه مرقوم شده اثبات شود حد شرعی بر پسر جاری میشود و همچنین بر دختر اگر ثابت شود با شرایط ذکر شده در محلش.
2. ارش البکاره
حکم ارش البکاره در زنای با تراضی
سؤال
آیا دختری که با رضای خود زنا داده میتواند ارش البکاره طلب نماید؟
پاسخ
در فرض سؤال نمیتواند ارش البکاره را طلب نماید و ا... العالم. 17/8/1378.
برگرفته از کتاب ره توشه قضایی (استفتائات قضایی از محضر رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله العظمی خامنه ای مد ظله العالی)، مؤسسه آموزشی و پژوهشی قضا
