حفاظت قوی از حقوق دارایی های معنوی در سراسر جهان برای رشد آتی اقتصادی و پیشرفت کلیه کشورها، حیاتی می باشد. اینها قوانین مشترک و معاهده های حقوق مالکیت معنوی بین المللی را ایجاد می کنند که به نوبه خود در دستیابی به محافظت قطعی و پایدار دارایی های معنوی که توسعه اقتصاد جهانی و رشد فن آوری های جدید را باعث می شوند، ضروری است.

 هرچند که جامعه جهانی تا تشکیل میز گرد اروگوئه سال 1994 معاهده کلی تعرفه ها و بازرگانی سازمان تجارت جهانی (WTO) و شامل ساختن جنبه های تجاری حقوق دارایی معنوی [1](TRIPS)، یک منبع واحد برای الزامات و هنجارهای دارایی های معنوی در اختیار نداشت.

اهمیت توافق نامه جنبه های تجاری حقوق دارایی های معنوی (تریپز) به سه دسته است:

1- این اولین توافق نامه ساده و صادقانه ای است که حداقل استانداردهای حفاظت از انواع دارایی های معنوی را بنا می کند؛

2- این اولین توافق نامه بین المللی دارایی های معنوی است که جزئیات مدنی، جرائم و مقررات اجرایی حاشیه را اجباری می کند.

3- این نخستین توافق نامه دارایی های هنری بین المللی است که می تواند جنبه الزام آور داشته و از لحاظ حقوقی قابل تعقیب و اجرا باشد. پیمان تریپز پایه گذار یک زیر بنای محکم و مدرن برای جامعه بین المللی است.

دولت آمریکا به عنوان یک حامی قدرتمند توافق نامه تریپز و دیگر عهدنامه های حقوق دارایی های معنوی که در بالا نام برده شد، کشور های دیگر را به پیوستن به این عهدنامه ها و اجرای آنها تشویق می کند.

توافق نامه جنبه های تجاری حقوق دارایی معنوی تریپز

توافق نامه تریپز در سال 1995 به عنوان بخشی از توافق نامه ای که باعث تأسیس سازمان تجارت جهانی شد، به اجرا در آمد. تریپز بر اساس آخرین نسخه از توافق نامه اصلی دارایی های معنوی که توسط سازمان جهانی دارایی های معنوی، همایش حفاظت از دارایی های صنعتی در پاریس و همایش حفاظت از فعالیت های هنری و ادبی در برن  تهیه شده بود، تهیه و ثبت شد. این توافق نامه ها به دهه 1880 بر می گردد.

توافق نامه تریپز در بین پیمان های حق دارایی های معنوی منحصر به فرد می باشد، زیرا عضویت در سازمان تجارت جهانی WTO یک بسته توافقنامه ای است بدین معنا که که اعضای WTO آزاد نیستند که از بین توافق نامه های صورت گرفته برخی را انتخاب و اجرا کنند. آنها تابع کلیه توافق نامه های چند جانبه WTO از جمله تریپز هستند.

 تریپزاصول اساس تجارت بین المللی را در مورد دارایی های معنوی برای اعضای خود به کار می گیرد که شامل رفتارهای کشوری و کشورهای کامله الوداد است. تریپز حداقل استانداردهای دسترسی، دامنه و استفاده از 7 فرم داراییهای معنوی شامل: حق چاپ انحصاری، علامت تجاری، مرزهای جغرافیایی، طراحی های صنعتی، حق ثبت اختراع، طراحی چیدمان برای مدارهای پیچیده و اطلاعات سری (اسرار تجاری)، را منتشر می کند. این توافق نامه محدودیتها و انتظارات مجاز را برای این که بین منافع داراییهای معنوی و منافع دیگر زمینه ها تعادل برقرار کند ایجاد می کند، مانند بهداشت عمومی و رشد اقتصادی. (برای مطالعه متن کامل توافق نامه تریپز، و همچنین شرح مقررات آن، به تارنمای WTO مراجعه کنید: http://www.wto.org)

مطابق با تریپز، کشورهای پیشرفته باید که تا 1 ژانویه 1996 این عهد نامه را به طور کامل به اجرا گذارند. کشورهای در حال توسعه عضو و دیگر اعضا، در تحولات اقتصادی بازار حق داشتند که اجرای کامل الزامات تریپزرا تا اول ژانویه 2000 به تعویق اندازند. به اعضای کم توسعه یافته تا اول ژانویه 2006 برای اجرای الزاماتشان با امکان تحولات بیشتر بر اساس درخواست ها، فرصت داده شد. به کشورهای در حال توسعه که حفاظت های لازم برای حق ثبت اختراع را در قسمت های خاصی از فن آوری در تاریخ استفاده از توافق نامه فراهم نکردند تا اول ژانویه 2005 برای ایجاد این محافظت ها فرصت داده شد.

در کنفرانس وزرای WTO در سال 2001 در دوحه، به کشورهای کم توسعه یافته 10 سال زمان اضافی برای اجرای تریپز در زمینه مقررات حق ثبت اختراع و اطلاعات سری مربوط به دارو سازی، داده شد.

با این که توافق نامه تریپز یک دهه عمر دارد اما پیشرفت های جدید را شامل نشده است: مانند حق انحصاری چاپ انتشارات دیجیتالی و اینترنتی، زیست شناسی پیشرفته و هماهنگ سازی های بین المللی ( یعنی فرایند ایجاد یک استاندارد جهانی از قوانین و مقررات). این موافقت نامه فقط حداقل هایی را برای حقوق دارایی های معنو ی فراهم می کند، نه سقف را.

از زمانی که توافق نامه تریپزامضا شد، سازمان جهانی دارایی های معنوی، مسائل حق مؤلف دیجیتالی را در زمینۀ  به اصطلاح قراردادهای اینترنتی و قراردهای حق مؤلف WIPO و عملکرد WIPO و قراردادهای ضبط صدا مورد بررسی قرار داده است.

آنچه ذیلا ذکر می کنیم خلاصه ای از تعهدات WIPO است که توافق نامه TRIPS را تکمیل می کند مخصوصا در زمینه پیشرفت های جدید فن آوری. برای مشاهده متن تعهدات WIPO که در ادامه مطلب مورد بحث قرار می گیرد، تارنمای http://www.wipo.int/ را ملاحظه کنید.

پیمان قانون علائم تجاری

پیمان قانون علائم تجاری(TLT)[2]، که در 27 اکتبر 1994 وضع شد، در 1 اگوست 1996 عنوان الزامی پیدا کرد. 33 کشور از جمله ایالت متحده، از 1 ژوئیه 2005 عضو این پیمان می باشند. پیمان TLT جهت ساده کردن رویه های بکارگیری و ثبت فرایندها و یکپارچه سازی رویه علامت تجاری در کشورهای مختلف به صورت یک قانون درآورده شد. پیمان TLT یکپارچه سازی رویه های دفتر علائم تجاری ملی را با اعمال و بکارگیری ماکزیمم نیازمندی هایی که یک طرف قرار داد میتواند تحمیل کند انجام می دهد.

پیمان TLT علائم خدماتی را --شاخصه تعیین کننده هویت کسب و کار که در مقابل کالا، یک خدمتی را ارائه می دهند-- دقیقا مانند علائم تجاری ارائه می دهد. سابقا بسیاری از کشورهای خارجی به روش های مختلفی در مورد ?لائم تجاری و علائم خدماتی رفتار می کردند. پیمان TLT به ملت های عضوی نیاز دارد که علائم خدماتی خود را مانند علائم تجاری به ثبت برسانند.

 از منظر صاحبان علائم تجاری، پیمان TLT باعث ذخیره پول و زمان در آماده سازی و بایگانی مستندات برای این استفاده می شود. این پیمان باعث ساده سازی فرایند های مربوط به موارد جدید پس از ثبت نام، ثبت حکم ها، تغییر نام و آدرس و اختیارات وکلا می شود. اکنون کشورهای عضو پیمان TLT ملزم به اجازه استفاده از کاربردهای چند منظوره هستند، که صاحبان علائم تجاری را قادرمی سازد تا با استفاده از یک پرونده منفرد، گروه های مختلفی از کالاها و خدمات خود را پوشش دهند.

یکی دیگر از مشخصه های مهم پیمان TLT که صاحبان علائم تجاری از آن منتفع می شوند منع نیازمندی ها توسط دفاتر ملی برای تصدیق و گواهی مستنداتی مانند امضاءها برروی مدارک و مکاتبات علائم تجاری است. بسیاری از کشورها ملزم شده بودند تا جهت پشتیبانی از فرایند ثبت نام علائم، هر امضایی به گواهی رسمی رسیده یا برطبق قوانین آن کشور مهر شود. تحت پیمان TLT در بسیاری از موارد پیش آمده دیگر نیازی به عمل کردن به این شیوه نیست. این خصیصه صاحبان علائم تجاری را قادر ساخته تا مستندات پرونده های علائم تجاری خود را بسیار سریعتر و با هزینه کمتر تکمیل نمایند.

یک مزیت اضافی پیمان TLT یکپارچه شدن شرایط ثبت نام اولیه و تجدید آن در بین کشورهای امضا کنند پیمان است. پیمان TLT به مدت 10 سال برای ثبت اولیه و 10 سال برای ثبت تجدید شده معتبر است.

دیگر خصیصه های مهم TLT شامل معرفی معانی استفاده از سیستم کاربردی ( با نشان دادن ترتیب و الویت استفاده از ثبت نام ؛ ساده و موثر کردن رویه های های تجدید (ثبت)، حداقل کردن عناصری که در تاریخ بایگانی باید کسب شود، و ساده شدن رویه اعمال تغییرات در نام و صاحب مستندات و ثبت علامت تجاری است.

در مجموع، TLT قصد دارد تا تجارت بین المللی را سهولت بخشد: این امر به علت اهمیت ویژه ای است که پیدا کردن بازار در کشورهای دیگر برای کسب و کارهای کوچک و منفرد دارد. به طور معمول کمیته های دائمی WIPO در علائم تجاری، طراحی های صنعتی، و نشانه های جغرافیایی (SCF)، مذاکرات در مورد نسخه پیشنهادی پیمان TLT را هدایت می کنند. این کمیته دائم پیشنهاد داده است که مجمع عمومی WIPO کنفرانس دیپلماتیک در 13 تا 31 مارس 2006 برگزار نماید تا از آن طریق به پذیرفتن نسخه بازنگری شده TLT رسیدگی نماید.

پیمان قانون حق ثبت اختراع

پیمان قوانین حق ثبت اختراع [3] در ژوئن سال 200 توسط WIPO پذیرفته شد، و در 28 آوریل 2005 لازم الاجرا گردید. این پیمان حاصل چندین سال مذاکرات چند جانبه در مورد یکپارچه سازی سیستم جهانی ثبت اختراع بوده است. پیمان PLT رویه اصلی موارد ثبت اختراع را جهت کاهش یا حذف تشریفات و پتانسیل های تضییع شدن حق، یکپارچه سازی کرد. پیمان PLT قوانین حقیقی ثبت اختراع، یعنی قوانینی از هر کشور که شرایط اولیه ای که باید برای دریافت حق ثبت یک اختراع در آن کشور طی شود را مشخص می نماید، یکپارچه نمی کند. هرچند WIPO در حال بحث و گفتگو برای برعهده گرفتن مسئولیت یکپارچه سازی قوانین حقیقی حق ثبت اختراع است.

پیمان PLT به دست آوردن و نگهداشتن حق ثبت اختراع در سطح جهان را برای متقاضیان اختراع و صاحبان حق ثبت اختراع را، از طریق ساده سازی و در سطح وسیعی از طریق ادغام کردن نیازمندی های رسمی ملی و بین المللی مرتبط با تقاضاهای ثبت اختراع و اختراعات ثبت شده، ساده کرده است.

پیمان PLT:

* ایجابهای تقاضای ثبت اختراع را برای به دست آوردن روز بایگانی به حداقل رسانده و ساده می کند؛

* محدودیت هایی را بر روی ایجابهای رسمی که ممکن است طرفین قرارداد اعمال کنند معین می کند؛

* ایجابهای ارائه ای برای موضوع های رسمی را آسان می کند؛

* یک پایه ای برای ضبط الکترونیکی تقاضانامه ها فراهم می کند؛

* با در نظرگرفتن محدودیت های زمانی که توسط دفتر طرفین قرار داد اعمال می شود تسهیلاتی فراهم می کند و در مواردی که متقاصی یا مالک نتوانسته باشد در محدوده زمانی ملزومات را برآورده سازد و پی آمد مستقیم این عدم موفقیت منجر به از دست رفتن حقوق می شده است، حقوق وی را تثبیت می کند؛ و

* تصحیح یا اضافه کردن ادعای حق تقدم و اعاده حقوق حق تقدم را فراهم می آورد.

سیستم پیمان همکاری(تعاون) ثبت اختراع PCT

ریشه پیمان همکاری(تعاون) ثبت اختراع به سال 1966 برمی گردد زمانی که کمیته اجرایی مجمع حفاظت از دارای معنوی پاریس برای مطالعه بر روی چگونگی کاهش تلاش های تکراری که توسط متقاضیان و دفاتر ثبت اختراع برای ضبط و به دست آوردن تقاضاهای ثبت اختراع یک اختراع یکسان در کشورهای مختلف صورت میگرفت، فرا خوانده شدند. پیمان حاصله از WIPO، پیمان PCT، در 1970 در واشنگتن دی سی امضاء شد و در 1978 به اجرا گذاشته شد. این پیمان در سال های 1979، 1984، 2001 و 2004 اصلاح شد. از تاریخ 15 سپتامبر 2005،تا به حال 128 کشور قرارداد PCT را امضا کرده اند.

با ساده شدن ضبط تقاضاهای ثبت اختراع، پیمان PCT به مخترعین در حفاظت از حقوق ثبت اختراعشان در سراسر جهان کمک می کند. این پیمان همچنین صنایع کوچک و افراد را برای مطالبه کردن حفاظت از حق ثبت اختراع در کشورهای بیگانه تشویق می کند.

بر اساس این پیمان احقاق حق WIPO، اتباع یا ساکنین کشور عضو پیمان یک پرونده ساده تقاضانامه به نام تقاضا نامه بین المللی را از طریق دفتر ملی ثبت اختراع کشور خود یا WIPO به عنوان دریافت کننده، پر می کنند. این (عمل) به طور خودکار تقاضای حفاظت از حق ثبت اختراع را در 127 طرف قرار داد عضو در پیمان PLT جاری می کند.

پیمان مدت زمان بیشتری را، 30 ماه، پیش از این که متقاضیان خودشان را برای تقبل کردن هزینه های ترجمه، دستمزد ثبت ملی، و تعقیب قانونی در کشورهایی در آنها در خواست حفاظت داده اند،متهد کنند فراهم می کند. با فراهم کردن زمان کافی و اطلاعات بیشتر برای این که متقاضیان قدرت بالقوه ثبت اختراع خود را برآورد کنند و برنامه های بازار خود را تعیین نمایند، این دوره زمانی 30 ماهه به متقاضیان اجازه می دهد در مورد کشورهایی که می خواهند پرونده تشکیل دهند انتخاب شده تر عمل کنند. این بهبودی بس عظیم نسبت به دوره زمانی 12 ماهه ای است که مجمع پاریس برای متقاضیان ثبت اختراع در نظر گرفته بود.

بر اساس PCT، WIPO " تقاضانامه های بین المللی" را همراه با نمونه های غیر الزام آور در مورد پتانسیل های قابل ثبت بودن یک اختراع منتشر می کند. این نمونه های غیر الزام آور یک تحقیق و یا آزمایش اولیه توسط یک قدرت بین المللی است، یکی از 11 ادارۀ ثبت اختراع طراحی شده توسط WIPO که در حال حاضر حداقل نیازمندی های نیروی کار و مستندات را در این پیمان دارد. این نمونه های غیر الزام آور به متقاضیان کمک می کند تا تصمیم بگیرند که با تقاضانامه ای ثبت اختراع خود در دفاتر ملی اقدام نمایند یا دفاتر محلی. دفاتر ثبت اختراع نیز همچنین از این نمونه های غیرالزام آور در مورد قابل ثبت بودن اختراع، هنگام تصمیم گیری در مورد این که حق ثبت اختراع را بر اساس تقاضانامه ای PCT به صورت ملی یا منطقه ای اعطا نمایند، منتفع می گردند. گزارش تحقیقات خارجی مستندات مرتبطی را مشخص می کند که به دفتر ثبت اختراع در حفظ ونگهداری منابع فرایند آزمایش کردن و افزایش کیفیت آزمایش ها کمک می کند.

سیستم مادرید برای ثبت بین المللی علائم

پروتکل مرتبط با توافقنامه مادرید که در ارتباط با ثبت بین المللی علائم می باشد—پروتکل مادرید-- در 27 ژوئن 1989در پایتخت اسپانیا تصویب شد و در 1 دسامبر 1995 به اجرا گذاشته شد. این پروتکل یکی از دو پیمانی اس