تعریف مضاربه:
عقد مضاربه یکی از عقود معین است که در قانون مدنی ایران به پیروی از فقه امامیه در ردیف عقود خاص و بانام،مورد توجه قانونگذار قرارگرفته است.
در کتاب شرح لمعه به این شکل تعریف شده است: «مضاربه آن است که شخصی مالی را به دیگری دهد تا با آن کار کند و در برابر کار خود سهم معینی از سود آن را بردارد»(شهید ثانی،1386،جلدهفتم،ص277)
در ماده ی 546 ق.م مضاربه این چنین تعریف شده است: «مضاربه عقدی است که به موجب آن احد متعاملین سرمایه می دهد با قید اینکه طرف دیگر با آن تجارت کرده و در سود آن شریک باشند. صاحب سرمایه مالک و عامل، مضارب نامیده می شود.»
در ماده 36 آیین نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا(بهره) ، مصوب سال 1362 هیات وزیران،
در تعریف مضاربه آمده است: (مضاربه قراردادی است که به موجب آن یکی از طرفین (مالک) عهده دار تامین سرمایه (نقدی) می گردد باقید اینکه طرف دیگر(عامل )با آن تجارت کرده و در سود حاصله شریک باشند) .به نظر می رسد ذکر کلمه قرارداددر ماده 36آیین نامه یاد شده به جای کلمه عقد مذکور در ماده546 قانون مدنی -تاثیر درخور توجهی ندارد.
به بیان دکتر کاتوزیان مضاربه پیمانی است که درنوع خاصی از شرکت تجارتی بین اصحاب صاحب سرمایه و عامل او ایجاد می شود؛ شرکتی که در آن یکی از شرکا سرمایه می دهد و دیگری خدمات و کارایی خود را به میان می نهد.(کاتوزیان،1376،ص105)
به نظر می رسد که درخصوص کلمه مضاربه و معنی آن 3 احتمال قابل طرح می باشد یکی آنکه مضاربه از ماده ی ضرب به معنای سیر کردن در زمین بگیریم و در توجیه معنای باب مفاعله که دائر مدار بین 2نفر است به این شکل استدلال کنیم که این سیر کردن به خاطر درخواست صاحب مال است لذا سیر کردن به سبب مالک و عامل واقع می شود و گویی از هر دو صادر می گردد
احتمال دوم آن است که مضاربه را از ماده ضرب به معنی شرکت بگیریم، شرکت هر یک از مالک و عامل در سهم معینی از سود،احتمال سوم آن است که مضاربه را از ماده ضرب به معنی زیر و رو شدن معنی کنیم چرا که معامله به این نحو است که گویی سرمایه زیر و رو می شود و به گردش می افتد.(شهید ثانی،1386،جلد هفتم،ص278) در خصوص معنی مضاربه دکتر سید جلال الدین مدنی بیان می دارند که کلمه ی مضاربه مصدر باب مفاعله می باشد از ضرب به معنی سیر کردن در زمین آمده است در واقع این معنی را می توان در عمل به این شکل تفسیر کرد که مالک سرمایه ی خویش را در اختیار مضارب قرار می دهد به آن هدف که مضارب به منظور تجارت به نقاط مختلف سیر کند و سودی که تحصیل می کند بنا بر عقدی که با مالک منعقد کرد تقسیم گردد. (مدنی،1386،جلد پنجم،ص47
